Urlop wypoczynkowy przysługuje corocznie każdemu pracownikowi. Urlop wypoczynkowy jest płatny i stanowi niezbywalne prawo pracownika. Wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi zależy od jego stażu pracy i wynosi 20 dni, przy stażu pracy wynoszącym mniej niż 10 lat lub 26 dni, przy stażu pracy wynoszącym co najmniej 10 lat.
Do okresu zatrudnienia, warunkującego długość należącego się pracownikowi urlopu wypoczynkowego, zalicza się okresy zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz podstawę ustania stosunku pracy.
Urlop wypoczynkowy udzielany jest na podstawie planu urlopów. Plan urlopów tworzy pracodawca, przy uwzględnieniu wniosków pracowników i konieczności zapewnienia normalnego toku pracy w prowadzonym zakładzie pracy.
Pracodawca jest zwolniony z obowiązku ustalania planu urlopów, jeśli działająca w jego zakładzie pracy organizacja związkowa wyraziła na to zgodę. Wówczas pracodawca ustala termin urlopu w porozumieniu z pracownikiem, mając na uwadze złożony przez niego wniosek oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy w prowadzonym przez niego zakładzie pracy.
Plan urlopów nie obejmuje urlopów na żądanie. Urlop na żądanie przysługuje w wymiarze 4 dni rocznie, zaś jego udzielenie nie jest obowiązkiem pracodawcy.
Przy ustalaniu planu urlopów, pracodawca nie jest związany wnioskiem pracownika. Powinien on jednak w miarę możliwości uwzględniać wnioski pracowników, mając przy tym na uwadze potrzeby zakładu pracy. Pracodawca jest bezwzględnie związany wyłącznie wnioskiem urlopowym pracownicy, która urodziła lub ma urodzić dziecko i chciałaby skorzystać z urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (wyrok SN z 20.08.2001 r., I PKN 590/2000).
Samo złożenie wniosku o urlop wypoczynkowy, nie upoważnia pracownika do wykorzystania urlopu. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, nieobecność pracownika w pracy, w dniach objętych niezaakceptowanym przez pracodawcę wnioskiem urlopowym, może być uznane za ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, a co za tym idzie może stanowić podstawę do dyscyplinarnego zwolnienia pracownika.