Wymiar urlopu nie zależy od przebiegu zatrudnienia, rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanego stanowiska czy sposobu zakończenia stosunku pracy. Nawet gdy umowa o pracę została rozwiązana bez wypowiedzenia z winy pracownika, ponieważ naruszył on obowiązki pracownicze, okres przepracowany w tej firmie zostaje wliczony do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego.
Jeżeli pracownik pozostaje jednocześnie w dwóch lub więcej stosunkach pracy, wówczas wliczeniu do stażu pracy, od którego zależą prawo do urlopu i jego wymiar, podlega także okres poprzedniego, niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy (art. 1541 § 2 Kodeksu pracy).
PRZYKŁAD 7
Pracownik ukończył studia i podjął zatrudnienie w firmie A, w której przepracował rok i 3 miesiące. Następnie zatrudnił się w firmie B w pełnym wymiarze czasu pracy i pracuje w niej już przeszło 3 lata. W październiku 2021 r., kontynuując pracę w firmie B, podjął dodatkową pracę w firmie C na 1/4 etatu. Pracownik legitymuje się ponad 10-letnim stażem pracy (uwzględniając ukończenie studiów). Firma B udzieliła mu więc w 2021 r. 26 dni urlopu wypoczynkowego. Natomiast w firmie C przysługiwały mu za 2021 r. 2 dni urlopu. Do okresu zatrudnienia, od którego zależą prawo do urlopu i jego wymiar, firma C powinna mu bowiem zaliczyć:
-
ukończenie studiów,
-
15 miesięcy pracy w firmie A,
-
okres zatrudnienia w firmie B do dnia podjęcia pracy w firmie C, czyli ponad 3 lata.
Pracownik jest zatem uprawniony do 26 dni urlopu wypoczynkowego, a więc:
-
26 dni × 1/4 etatu = 6,5 dnia, po zaokrągleniu 7 dni,
-
7 dni × 3/12 (za 3 miesiące pracy w 2021 r.) = 1,75 dnia, po zaokrągleniu 2 dni.
Do stażu urlopowego należy wliczyć także udokumentowane okresy zatrudnienia przebyte za granicą u pracodawców zagranicznych w ramach umowy o pracę. Są one zaliczane do okresów pracy w Polsce w zakresie uprawnień pracowniczych.
Podstawowe wymiary urlopu wypoczynkowego
Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:
- 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Pracodawca w umowie o pracę lub w aktach wewnątrzzakładowych może ustalić wyższy wymiar urlopu dla pracowników.
Urlop wypoczynkowy pracowników zatrudnionych na niepełny etat
Dla pracownika zatrudnionego na część etatu wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, przyjmując za podstawę wymiar urlopu określony dla osoby zatrudnionej w pełnym wymiarze czasu pracy, wynikający z ogólnego stażu pracy (20 albo 26 dni). Jeśli z obliczeń wyniknie niepełny dzień urlopu, podlega on zaokrągleniu w górę do pełnego dnia (art. 154 § 2 Kodeksu pracy).
PRZYKŁAD 8
Pracodawca zatrudnił pracownika na 3/4 etatu od 1 czerwca 2022 r. Staż pracy tej osoby jest krótszy niż 10 lat. Pracownik ma prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego, który jest obniżany proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy. Proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy urlop wypoczynkowy pracownika wyniesie 15 dni (3/4 × 20 dni). Za okres pracy od 1 czerwca do 31 grudnia 2022 r. pracownik nabędzie prawo do 9 dni urlopu (7/12 × 15 dni = 8,75 dnia, po zaokrągleniu 9 dni).
Tabela. Wymiar urlopu wypoczynkowego pracowników niepełnoetatowych
|
Wymiar etatu |
Wymiar urlopu w roku kalendarzowym (po zaokrągleniu) |
|
|
staż urlopowy krótszy niż 10 lat |
co najmniej 10-letni staż urlopowy |
|
|
1/2 |
10 dni (10 × 8 = 80 godz.) |
13 dni (13 × 8 = 104 godz.) |
|
1/3 |
7 dni (7 × 8 = 56 godz.) |
9 dni (9 × 8 = 72 godz.) |
|
1/4 |
5 dni (5 × 8 = 40 godz.) |
7 dni (7 × 8 = 56 godz.) |
|
2/3 |
14 dni (14 × 8 = 112 godz.) |
18 dni (18 × 8 = 144 godz.) |
|
3/4 |
15 dni (15 × 8 = 120 godz.) |
20 dni (20 × 8 = 160 godz.) |
|
4/5 |
16 dni (16 × 8 = 128 godz.) |
21 dni (21 × 8 = 168 godz.) |
Gdy w trakcie roku kalendarzowego dochodzi do zmiany wymiaru czasu pracy danego pracownika (np. z niepełnego na pełny lub odwrotnie), właściwą metodą wyliczenia wymiaru urlopu jest dokonanie dwóch niezależnych wyliczeń odpowiednio dla okresu pracy w danym wymiarze etatu.
PRZYKŁAD 9
Pracownik, który ma staż pracy przekraczający 10 lat, przez 4 miesiące był zatrudniony na 3/4 etatu, a przez pozostałe 8 miesięcy tego roku - na 1/2 etatu. Z tytułu pracy w wyższym wymiarze etatu (3/4) ma prawo do 7 dni urlopu (3/4 × 26 = 20; 20 × 4/12 = 6,67, po zaokrągleniu 7 dni), natomiast z racji zatrudnienia na pół etatu przysługuje mu 9 dni urlopu (1/2 × 26 = 13; 13 × 8/12 = 8,67, po zaokrągleniu 9 dni). W roku kalendarzowym wymiar urlopu pracownika wyniesie 16 dni.
Ze zmianą wymiaru czasu pracy mamy niejednokrotnie do czynienia w trakcie danego miesiąca. W przepisach nie znajdziemy wytycznych, jak postępować w takich przypadkach. Wśród ekspertów prawa pracy można spotkać się z dwoma poglądami w tym zakresie. Zgodnie z nimi przy ustalaniu proporcjonalnego urlopu w miesiącu zmiany etatu:
- przyjmuje się taki wymiar czasu pracy, w którym pracownik przepracuje większość dni, lub
- należy przyjąć wymiar etatu obowiązujący pracownika pierwszego dnia tego miesiąca (pogląd ten opiera się na założeniu, że jednostką czasu, na podstawie której rozlicza się proporcjonalny urlop wypoczynkowy, jest miesiąc kalendarzowy).
Pracodawca powinien zdecydować w takim przypadku, którą metodę zastosuje.
Zaliczanie okresów nauki do stażu urlopowego
Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:
- zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
- średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
- średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
- szkoły policealnej - 6 lat,
- szkoły wyższej - 8 lat.
Pracownicy, którzy uzyskali stopień licencjata, są traktowani pod względem naliczania stażu urlopowego, jakby ukończyli szkołę wyższą - należy im wliczać 8 lat.
Okresy nauki w kolejnych szkołach nie podlegają sumowaniu (art. 155 § 1 Kodeksu pracy). Do wymiaru urlopu zalicza się okres, który wynika z tytułu ukończenia ostatniej szkoły.
Czasami zdarza się, że pracownik w tym samym okresie uczył się i pracował. Wtedy do okresu, od którego zależy wymiar urlopu, należy wliczać albo okres nauki, albo okres pracy, w zależności od tego, który wariant jest korzystniejszy dla pracownika (art. 155 § 2 Kodeksu pracy).
PRZYKŁAD 10
Pracownik, po ukończeniu liceum ogólnokształcącego, 2 października 2017 r. podjął swoje pierwsze zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, które kontynuuje do chwili obecnej. 2 października 2017 r. rozpoczął też 5-letnie studia wyższe. W połowie lipca 2022 r. planuje obronę pracy magisterskiej. W tej sytuacji korzystniejsze dla pracownika jest wliczanie do stażu pracy, wpływającego na wymiar jego urlopu, okresu zatrudnienia, w którym równolegle była pobierana nauka na studiach. Uwzględniając 4 lata szkoły średniej oraz 5 lat zatrudnienia, 1 października 2022 r. pracownik osiągnie ogółem 9-letni staż pracy, a 10-letni (uprawniający do wyższego wymiaru urlopu) - 1 października 2023 r. Wliczając 8 lat z tytułu ukończenia szkoły wyższej w lipcu 2022 r., pracownik miałby do przepracowania 2 lata, aby osiągnąć 10-letni okres zatrudnienia. Wyższy wymiar urlopu pracownik osiągnąłby wówczas w lipcu 2024 r. W tym przypadku zaliczenie okresu pracy do okresu, od którego zależy wymiar urlopu, jest korzystniejsze od zaliczenia 8 lat nauki.
Okresy nauki należy udokumentować świadectwem lub dyplomem przekazanym przez daną szkołę, ewentualnie duplikatem wydanym zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Oryginał dokumentu pracownik okazuje do wglądu pracodawcy, który przechowuje w jego aktach osobowych kserokopię tego dokumentu poświadczoną za zgodność z oryginałem.
Inne okresy podlegające zaliczeniu do stażu urlopowego
Poza okresami zatrudnienia pracowniczego (w tym pracy za granicą) i nauki szkolnej zaliczeniu do stażu urlopowego (na podstawie przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych) podlegają również m.in. okresy wymienione w poniższej tabeli.
Tabela. Okresy podlegające zaliczeniu do stażu urlopowego
|
Okres |
Podstawa prawna |
|
1 |
2 |
|
za który przysługuje odszkodowanie w przypadku skrócenia okresu wypowiedzenia, jeżeli pracownik nie podjął w tym czasie pracy |
art. 361 § 2 Kodeksu pracy |
|
pozostawania bez pracy, za który przyznano odszkodowanie pracownikowi przywróconemu do pracy |
art. 51 § 2 Kodeksu pracy |
|
urlopu bezpłatnego, którego udzielono pracownikowi w celu podjęcia pracy u innego pracodawcy |
art. 1741 § 2 Kodeksu pracy |
|
urlopu wychowawczego |
art. 1865 Kodeksu pracy |
|
urlopu bezpłatnego udzielonego młodocianemu w okresie ferii szkolnych |
art. 205 § 4 Kodeksu pracy |
|
urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy, pod warunkiem stawienia się do pracy po tym urlopie w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru |
art. 25 ust. 3 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych |
|
pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium |
art. 79 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy |
|
czynnej służby wojskowej z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej oraz służby zastępczej |
art. 313 ust. 1-3 i art. 562 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny |
|
prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie |
Jest to fragment artykułu "Urlopy wypoczynkowe - planowanie, udzielanie i rozliczanie"
Polecamy całość w: MONITOR prawa pracy i ubezpieczeń (miesięcznik)