Dnia 2 stycznia 2016 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące instytucji urlopu rodzicielskiego. Zmianom tym towarzyszyła likwidacja dodatkowego urlopu macierzyńskiego. W wyniku zmian dodatkowy urlop macierzyński został połączony z urlopem rodzicielskim w jeden urlop rodzicielski.
Obecnie obowiązują dwa rodzaje urlopów związane z narodzinami dziecka: urlop macierzyński (20 tygodni) oraz urlop rodzicielski (32 tygodnie). W sumie to 52 tygodnie.
Urlop macierzyński i rodzicielski
Pracownica matka może skorzystać z urlopu macierzyńskiego przysługującego w wymiarze:
- 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy porodzie,
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Polecamy książkę: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami
Wymiar urlopu rodzicielskiego
Rodzice, którzy wykorzystają podstawowy urlop macierzyński, mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego w wymiarze:
- do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka,
- do 34 tygodni w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie.
Z urlopu rodzicielskiego mogą korzystać oboje rodzicie, także jednocześnie, ale pamiętać muszą, że łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekroczyć 32 lub 34 tygodni.
Urlop rodzicielski udzielany jest bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego wypłacanego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego.
Rodzice dziecka mogą go wykorzystać maksymalnie w 4 częściach.Na jego wykorzystanie mają czas aż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat.
Wymiar części urlopu rodzicielskiego
Jak już wspomniano, urlop rodzicielski może być wykorzystany w całości lub w częściach. W przypadku dzielenia urlopu na części nie może być ich więcej niż cztery i przypadać powinny bezpośrednio jedna po drugiej.
Ponadto żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni. Od tej zasady przewidziano wyjątek:
- pierwsza część urlopu rodzicielskiego może trwać do 6 tygodni, jeżeli przy porodzie urodzone zostało jedno dziecko
- do wykorzystania pozostałej części urlopu zostało mniej niż 8 tygodni urlopu.
Matka dziecka korzystała z 15 tygodni urlopu rodzicielskiego. Z drugiej części tego urlopu skorzystał ojciec dziecka w wymiarze 12 tygodni. W związku z czym, rodzicom pozostało do wykorzystania 5 tygodni urlopu rodzicielskiego. Będą mogli skorzystać z trzeciej części urlopu w wymiarze 5 tygodni, czyli w wymiarze krótszym niż 8 tygodni.
Od zasady, że poszczególne części urlopu powinny następować bezpośrednio jedna po drugiej, ustawodawca dopuścił wyjątek, zgodnie z którym rodzic może zrobić przerwę w korzystaniu z urlopu rodzicielskiego i wykorzystać maksymalnie 16 tygodni tego urlopu w terminie późniejszym. Pamiętać należy, że wykorzystanie urlopu powinno mieć miejsce do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 rok życia.
Konsekwencją skorzystania z tej możliwości będzie jednak pomniejszenie liczby przysługujących części urlopu wychowawczego.
Wniosek o urlop
Urlop rodzicielski udzielany jest na pisemny wniosek pracownika (art. 1821d § 1 Kodeksu pracy). Od 2 stycznia 2016 r. korzystanie z urlopu rodzicielskiego może się odbywać na dwa sposoby:
- pracownica składa do pracodawcy jeden pisemny wniosek o urlop rodzicielski w pełnym wymiarze – nie później niż 21 dni po porodzie;
- pracownica lub pracownik składa pisemny wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego lub jego części – w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem z tego urlopu (części urlopu).
Jeżeli pracownica skorzysta z urlopu w pierwszym przypadku, będzie jej przysługiwał zasiłek macierzyński w wysokości 80 % podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.
Pracownica urodziła dziecko 11 stycznia 2017 r. i decyduje się wykorzystać urlop rodzicielski w pełnym wymiarze. W tym celu, aby otrzymać 80 % podstawy wymiaru zasiłku w całym okresie, powinna złożyć wniosek najpóźniej 1 lutego 2017 r.
Natomiast, jeżeli pracownik zdecyduje się na drugi sposób korzystania z urlopu, to będzie mu przysługiwać zasiłek macierzyński w wysokości 100 % podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego (20 tygodni), 100 % za 6 tygodni urlopu rodzicielskiego oraz 60 % podstawy wymiaru zasiłku za pozostały okres urlopu rodzicielskiego, tj. za 26 tygodni.
Wniosek, który został złożony w formie pisemnej oraz w terminie jest dla pracodawcy wiążący. Oznacza to, że pracodawca ma obowiązek zaakceptować wniosek.
Elementy wniosku
Wniosek o udzielenie pracownicy, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze powinien zawierać:
- imię i nazwisko pracownika,
- wskazanie terminu zakończenia korzystania z urlopu macierzyńskiego albo pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego;
- wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop rodzicielski w pełnym wymiarze.
Do wniosku należy dołączyć:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów;
- oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego przez drugiego z rodziców dziecka przez okres wskazany we wniosku.
Wniosek o udzielenie pracownikowi części urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo części urlopu rodzicielskiego powinien zawierać:
1) imię i nazwisko pracownika;
2) wskazanie terminu zakończenia korzystania z urlopu macierzyńskiego albo zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, a w przypadku gdy wniosek dotyczy kolejnej części urlopu rodzicielskiego – terminu zakończenia poprzedniej części tego urlopu albo terminu zakończenia pobierania zasiłku za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego;
3) wskazanie okresu dotychczas wykorzystanego urlopu rodzicielskiego lub zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego oraz liczby wykorzystanych części urlopu rodzicielskiego, w przypadku gdy wniosek dotyczy kolejnej części urlopu rodzicielskiego, lub liczby wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego;
4) wskazanie okresu, na który ma być udzielona część urlopu rodzicielskiego, przypadającego bezpośrednio po zakończeniu korzystania z urlopu macierzyńskiego albo zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, a w przypadku gdy wniosek dotyczy kolejnej części urlopu rodzicielskiego – przypadającego bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej części urlopu rodzicielskiego albo bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego.
Do wniosku należy dołączyć:
1) skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów;
2) oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego przez drugiego z rodziców dziecka przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w okresie objętym wnioskiem.
Zobacz serwis: Urlopy
Wzór wniosku o urlop rodzicielski
Łączenie z pracą
Rodzice mogą łączyć urlop rodzicielski z pracą zawodową poprzez obniżenie jej wymiaru. W takiej sytuacji pracownik może pracować w wymiarze nie większym niż ½ etatu. Jeśli rodzic zdecyduje się łączyć urlop rodzicielski z pracą na część etatu, proporcjonalnie wydłuży się czas pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Rodzic może więc łączyć pracę z urlopem przez maksymalnie:
- 64 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 68 tygodni – w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie.
Pracownica urodziła dziecko 15 maja 2016 r. Zamierza skorzystać z 32 tygodniowego urlopu połączonego z pracą w wymiarze ½ etatu. W tej sytuacji wymiar urlopu pozostałego do wykorzystania należy ustalić w następujący sposób: 32 tygodnie x ½ etatu = 16 tygodni. Po zsumowaniu okres urlopu rodzicielskiego wyniesie 48 tygodni, co oznacza, że pracownica zmieści się 64 tygodniowym limicie urlopu rodzicielskiego.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy;