Zmiany w urlopach dla rodziców adopcyjnych
Trwają prace nad Projektem ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (UD135) będącym elementem poprawy organizacji procedur adopcyjnych. Projekt został przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Nowelizacja przewiduje ważne zmiany dotyczące urlopu ojcowskiego oraz urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, które należą do uprawnień rodziców adopcyjnych. Ma na celu zwiększenie liczby adopcji dzieci starszych.
Urlop ojcowski po adopcji
Kodeks pracy reguluje urlop ojcowski w art. 1823. Zgodnie z § 1 pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni. Ustawa kodeksowa określa ponadto termin, do którego można skorzystać z tego uprawnienia. Co do zasady z urlopu ojcowskiego można skorzystać do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia (do 2 lat). Jednak inna jest reguła w przypadku rodziców adopcyjnych. Ostatecznym terminem jest upływ 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka - jednak nie może być to termin późniejszy niż dzień ukończenia przez dziecko 7. roku życia. Wyjątek stanowi dziecko, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego. W takim przypadku urlop ojcowski można wykorzystać maksymalnie do ukończenia przez nie 10. roku życia.
Tymczasem omawiany projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw wprowadza do Kodeksu pracy nowe brzmienie powyższego przepisu. Zgodnie z nowelizacją pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, jednak nie dłużej niż do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Adoptowane dziecko ma 17 lat. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym ojcu adopcyjnemu nie przysługuje urlop ojcowski. Po wprowadzeniu nowych przepisów ojciec adopcyjny wychowujący dziecko będzie mógł skorzystać z 2 tygodni urlopu do ukończenia przez dziecko 18 lat (mimo że nie minęło jeszcze 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie). 18 lat dziecka to bowiem maksymalny wiek przewidziany nowymi przepisami.
Co warto wiedzieć o urlopie ojcowskim?
Urlop ojcowski można wykorzystać jednorazowo - będzie to 14 kolejnych dni kalendarzowych. Drugą możliwością jest podzielenie go na 2 części, z których każda ma po 7 dni. Aby otrzymać urlop, należy złożyć pisemny wniosek nie później niż na 7 dni przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu. Jeśli pracownik poprawnie dopełni formalności, pracodawca zobowiązany jest do uwzględnienia wniosku, a więc akceptacji. Do wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub dzieci albo zagraniczny akt urodzenia dziecka lub dzieci (akceptuje się również kopie tych dokumentów);
- kopię prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka (w przypadku przysposobionego/adoptowanego dziecka)
- oświadczenie pracownika zawierające informację o tym, czy korzystał z urlopu ojcowskiego albo jego części;
- kopię prawomocnej decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego (tylko jeśli wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję).
Więcej informacji na temat urlopu ojcowskiego znajdziesz w artykule: Urlop ojcowski w 2020 r. - wymiar, termin, wniosek, dokumenty
Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego po adopcji
Natomiast urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego reguluje art. 183 Kodeksu pracy. W świetle jego § 1 pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza (nie dotyczy to rodziny zastępczej zawodowej), ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:
- 20 tygodni (przyjęcie 1 dziecka),
- 31 tygodni (jednoczesne przyjęcie 2 dzieci),
- 33 tygodni (jednoczesne przyjęcie 3 dzieci),
- 35 tygodni (jednoczesne przyjęcie 4 dzieci),
- 37 tygodni (jednoczesne przyjęcie 5 i więcej dzieci)
Aktualnie urlop ten można wykorzystać do ukończenia przez dziecko 7. roku życia. Natomiast w przypadku dziecka, w stosunku do którego wydano decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - nie dłużej niż do ukończenia 10. roku życia. Jeśli adoptowane jest dziecko np. w wieku 6 lat i 8 miesięcy, a więc do ukończenia 7. roku życia zostają tylko 4 miesiące, pracownik lub pracownica ma zagwarantowany urlop w wymiarze 9 tygodni. Jest to więc minimalny urlop gwarantowany w art. 183 § 3 Kodeksu pracy.
Przepisy projektowanej ustawy wprowadzają w tym miejscu zmianę polegającą na wydłużeniu czasu na wykorzystanie tego urlopu. Maksymalnym terminem ma być ukończenie przez dziecko 18. roku życia.
Co warto wiedzieć o urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego?
Do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego stosuje się przepisy dotyczące urlopu macierzyńskiego. Aby go uzyskać, należy złożyć pisemny wniosek, który pracodawca jest zobowiązany uwzględnić. Za czas urlopu przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, a więc zwykle będzie to 100% wynagrodzenia pracownika/pracownicy.
Więcej informacji na temat urlopu macierzyńskiego znajdziesz w artykule: Urlop macierzyński 2020 – ile trwa, bliźniaki, trojaczki
Wydłużenie czasu na wykorzystanie urlopów dla rodziców adopcyjnych
Jaki jest cel wydłużenia czasu na wykorzystanie urlopów dla rodziców adopcyjnych? Zwiększenie liczby adopcji dzieci starszych poprzez zapewnienie możliwości skorzystania z urlopu ojcowskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w przypadku adopcji także dzieci starszych niż 7-letnich. Okres urlopów ma pomóc w wyrównywaniu opóźnień emocjonalnych adoptowanego dziecka. Początkowy czas w nowym miejscu to ciężki okres dla jednej i drugiej strony. Starsze dzieci, które już więcej rozumieją, nie mogą zostać pozostawione same sobie. Potrzebują czasu, by zaaklimatyzować się w rodzinie. Powinna być im w tym czasie zapewniona stała opieka. Tylko obecność rodziców adopcyjnych pozwoli na nawiązanie się więzi rodzinnych.