Co to jest urlop bezpłatny?
Kodeks pracy reguluje urlop bezpłatny, który przysługuje pracownikowi (art. 174 KP). Za czas tego urlopu nie otrzymuje się wynagrodzenia. Aby skorzystać z urlopu bezpłatnego, należy złożyć stosowny wniosek do pracodawcy.
Urlop bezpłatny - czy pracodawca musi wyrazić zgodę?
Zgodnie z przepisami KP pracodawca może, ale nie musi wyrazić zgody na urlop bezpłatny pracownika. Pracodawca może odmówić udzielania urlopu. Nie ma obowiązku uzasadniania odmowy. Należy jednak podkreślić, że niedopuszczalne jest powoływanie się przez pracodawcę na konieczność skorzystania w pierwszej kolejności z urlopu wypoczynkowego.
Urlop bezpłatny - ile dni?
Prawo pracy nie przewiduje maksymalnej liczby dni urlopu bezpłatnego do wykorzystania w roku kalendarzowym. W odniesieniu do czasu trwania tego urlopu uregulowano tylko jeden przepis - art. 174 § 3 Kodeksu pracy. Ustawodawca wskazuje w nim na możliwość ustalenia dopuszczalności odwołania pracownika z urlopu bezpłatnego trwającego dłużej niż 3 miesiące. Z tego przepisu można wywnioskować, że urlop ten może trwać dłużej niż 3 miesiące. Natomiast przy urlopie do 3 miesięcy pracodawca nie może odwołać pracownika z urlopu czyli żądać jego powrotu do pracy, nawet z ważnych przyczyn.
Czy można przerwać urlop bezpłatny?
Urlop bezpłatny może być przerwany. Jeśli strony umówią się co do tej kwestii w przypadku urlopu trwającego dłużej niż 3 miesiące, przerwania może dokonać również pracodawca. Należy jednak pamiętać, że pracownik zawsze może porozumieć się z pracodawcą co do powrotu do pracy, także w przypadku krótszego urlopu.
Urlop bezpłatny - staż pracy
Ważną konsekwencją korzystania z urlopu bezpłatnego jest niewliczanie się jego okresu do stażu pracy. Czas korzystania z tego rodzaju urlopu nie zalicza się do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze, takie jak np. urlop wypoczynkowy.
Od tej zasady jest jednak pewien wyjątek (art 1741 § 1 Kodeksu pracy). Jeśli pracodawca udziela pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy na podstawie porozumienia między pracodawcami, okres urlopu bezpłatnego wlicza się do czasu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.
Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy
Czy z urlopu bezpłatnego można skorzystać dopiero po wyczerpaniu urlopu wypoczynkowego? Nie, nie ma takiej konieczności. Pracownik w każdym czasie może złożyć wniosek do pracodawcy o udzielenie mu urlopu bezpłatnego. Natomiast za czas przebywania na urlopie bezpłatnym nie nabywa się prawa do urlopu wypoczynkowego. Dla przykładu, jeśli pracownik był w trakcie roku kalendarzowego na urlopie bezpłatnym trwającym miesiąc, pomniejsza się jego urlop wypoczynkowy w sposób proporcjonalny o ten czas niewykonywania pracy w tym roku czyli o 1/12. Urlop bezpłatny do 29 dni w roku nie obniża wymiaru przysługującego urlopu wypoczynkowego.
Warto w tym miejscu dodać, że urlop wypoczynkowy i urlop bezpłatny mają de facto inne przeznaczenie. Pierwszy z nich ma na celu odpoczynek pracownika, a drugi może być wykorzystany w różnych celach, nawet zarobkowych. Pracodawca nie ma prawa wysyłać pracownika na urlop bezpłatny zamiast wypoczynkowego bez zgody pracownika.
Urlop bezpłatny – czy można pracować?
Tak, można pracować na urlopie bezpłatnym. To jeden z powodów uzasadniających skorzystanie z tego rodzaju urlopu. Wykorzystywany jest często do prac sezonowych, np. latem do pomocy przy zbiorach czy w grudniu na czas sprzedaży choinek.
Urlop bezpłatny - zasady
Do podstawowych zasad korzystania z urlopu bezpłatnego należy uzależnienie udzielenia urlopu od złożenia wniosku pracownika. Co więcej, pracodawca musi się na ten urlop zgodzić. W czasie trwania urlopy bezpłatnego pracodawca nie ma możliwości wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę. Czy pracownik powinien uzasadnić chęć skorzystania z urlopu? Kodeks pracy nie przewiduje takiego obowiązku. Nie warunkuje zgody na urlop od uzasadnienia. Warto jednak podkreślić, że w celu zachowania dobrych stosunków z pracodawcą można takie uzasadnienie przedstawić.
Urlop bezpłatny – wniosek, wzór
Wniosek o urlop bezpłatny - pobierz wzór doc
Urlop bezpłatny - ZUS, emerytura, okres nieskładkowy
Czy urlop bezpłatny to okres nieskładkowy? Na to pytanie odpowiedzi należy szukać w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. W katalogu okresów nieskładkowych nie ma urlopu bezpłatnego. Tylko wymienione niżej okresy urlopu bezpłatnego liczy się do emerytury jako okres nieskładkowy:
- okresy przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy – z powodu opieki nad dzieckiem:
a) w wieku do lat 4 – w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie – bez względu na liczbę dzieci – do 6 lat,
b) na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny – dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko
- okres urlopu bezpłatnego oraz przerw w zatrudnieniu w razie nieudzielenia urlopu bezpłatnego małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą (art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).
Urlop bezpłatny zawiesza stosunek pracy. Pracownik nie podlega w tym czasie ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Urlop bezpłatny w świadectwie pracy
Gdzie w świadectwie pracy należy wpisać urlop bezpłatny? Skoro nie jest on okresem nieskładkowym, nie wpisuje się go w pkt. 6 ust. 13, lecz w pkt. 6 ust. 2. Wypisuje się wszystkie okresy korzystania z urlopu bezpłatnego w trakcie zatrudnienia u danego pracodawcy. Dodatkowo wskazuje się podstawę prawną.
Urlop bezpłatny po angielsku
Urlop bezpłatny po angielsku to unpaid leave.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1320)
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 53)