Przesłanki rezygnacji
Matka nie musi wykorzystać całego urlopu macierzyńskiego lub okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Może zrezygnować z tych uprawnień. Przesłanki rezygnacji pracownicy z urlopu macierzyńskiego określa art. 180 § 4 k.p. Wynika z niego, iż pracownica może zrezygnować z korzystania z urlopu macierzyńskiego, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:
- matka wykorzystała po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego;
- z niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego skorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko albo ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu osobistego sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.
Podobne uprawnienie zostało przyznane kobiecie, która nie jest pracownicą, ale jest ubezpieczoną. Może ona zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu przez nią zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie. W takim przypadku pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego, która przypada po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną – matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego (art. 180 § 5 k.p.).
Należy zauważyć, iż w obu przypadkach prawo do rezygnacji uzależnione jest od wykorzystania przez matkę po porodzie 14 tygodni – odpowiednio – urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego. Okres ten nie obejmuje czasu przed porodem.
Rezygnacja przez matkę legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji
W myśl art. 180 § 6 k.p. pracownica legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu, jeżeli:
- pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko albo pracownik - inny członek najbliższej rodziny;
- przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka albo ubezpieczony – inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.
Kobieta legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji niebędąca pracownicą, ale będącą ubezpieczoną, może zrezygnować z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu tego zasiłku za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie. W takim przypadku pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną – matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego (art. 180 § 7 k.p.).
Polecamy książkę: Umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne w 2017 r.
W stosunku do matek legitymujących się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji ustawodawca złagodził przesłanki rezygnacji z urlopu macierzyńskiego oraz zasiłku macierzyńskiego. Kobieta musi bowiem wykorzystać po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego. Okres ten podyktowany jest względami medycznymi. Przyjmuje się bowiem, iż przez okres 8 tygodni po porodzie organizm kobiet regeneruje się po ciąży i połogu.
W razie rezygnacji z urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego przez kobietę, wobec której wydano orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, rozszerzeniu uległ katalog osób, które mogą przejąć uprawnienia do urlopu macierzyńskiego lub zasiłku macierzyńskiego. Uprawnienie do przejęcia urlopu macierzyńskiego przysługuje zarówno ojcu dziecka jak i innym członkom najbliższej rodziny. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „inny członek najbliższej rodziny”. W doktrynie przyjmuje się, iż o zaliczeniu do kręgu najbliższych członków rodziny decydować powinien faktyczny układ stosunków rodzinnych, a nie formalna kolejność pokrewieństwa.
Wnioski pracowników
Pracownica rezygnująca z urlopu macierzyńskiego obowiązana jest złożyć pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Obowiązek ten dotyczy również pracownicy, wobec której wydano orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji (art. 180 § 8 k.p.).
Pracodawca udziela pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny, na jego pisemny wniosek, części urlopu macierzyńskiego, z której zrezygnowała matka dziecka. Wniosek składany jest w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu (art. 180 § 8 k.p.).
Pracodawca obowiązany jest uwzględnić wniosek zarówno matki, jak i pracownika – ojca wychowującego dziecko albo pracownika – innego członka najbliższej rodziny (art. 180 § 8 in fine k.p. oraz art. 180 § 9 in fine k.p.).
Treść wniosków oraz załączniki określa rozporządzenie ministra pracy, rodziny i polityki społecznej z dnia 8 grudnia 2015 roku w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2015 roku, poz. 2243).
Należy zauważyć, iż możliwość rezygnacji przez pracownicę z urlopu macierzyńskiego uzależniona jest od działania osoby przejmującej urlop. Jeśli pracownik – ojciec wychowujący dziecko lub pracownik – inny członek najbliższej rodziny nie wystąpi do swojego pracodawcy z wnioskiem o udzielenie mu pozostałej części urlopu macierzyńskiego bądź ubezpieczony – ojciec dziecka lub ubezpieczony – członek najbliższej rodziny nie przerwie działalności zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem, pracownica urlopu tego przerwać nie może.
Zobacz serwis: Urlopy