Jednorazowe odszkodowanie ZUS 2024

• Jednorazowe odszkodowanie z ZUS - komu przysługuje?
• Ile wynosi jednorazowe odszkodowanie z ZUS 2024?
• Jednorazowe odszkodowanie ZUS dla członka rodziny
• Wysokość jednorazowego odszkodowania z ZUS 2024
• Jednorazowe odszkodowanie ZUS od 1 kwietnia 2024 – tabela
• Ile się czeka na jednorazowe odszkodowanie z ZUS?
• Wniosek o jednorazowe odszkodowanie z ZUS
• Jednorazowe odszkodowanie ZUS – przedawnienie

Jednorazowe odszkodowanie z ZUS - komu przysługuje?

Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych jednorazowe odszkodowanie przysługuje osobie ubezpieczonej odprowadzającej składki na ubezpieczenie wypadkowe, która wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (art. 11 ust. 1). 

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje również członkom rodziny, jeśli ubezpieczony lub rencista zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Czym jest stały uszczerbek na zdrowiu? To uszkodzenie organizmu naruszające jego sprawność, co prowadzi do upośledzenia czynności organizmu nierokującego poprawy.

Czym jest długotrwały uszczerbek na zdrowiu? To takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres powyżej 6 miesięcy i które może ulec poprawie.

O tym, z jakim stopniem uszczerbku na zdrowiu mamy do czynienia i czy ma on związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, decyduje się już po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.

Ile wynosi jednorazowe odszkodowanie z ZUS 2024?

W świetle art. 12 ust. 1 Ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022, poz. 2189) jednorazowe odszkodowanie wynosi 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (z zastrzeżeniem art. 55 ust. 1). 

Jeżeli w skutek pogorszenia stanu zdrowia wspomniany uszczerbek na zdrowiu ulegnie zwiększeniu minimum o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie podnosi się o 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie (at. 12 ust. 2 ustawy).

Natomiast w przypadku orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia (art. 12 ust. 3 ustawy). To samo dotyczy przypadku wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty  i w związku z tym posiada orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji (art. 12 ust. 4 ustawy).

Jednorazowe odszkodowanie ZUS dla członka rodziny

Na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy w przypadku śmierci ubezpieczonego w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej jednorazowe odszkodowanie przysługuje członkom jego rodziny. To samo dotyczy rencisty uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego. W razie jego śmierci ze wspomnianych powodów odszkodowanie z ZUS mogą otrzymać członkowie rodziny. Kogo ustawa zalicza do członków rodziny ubezpieczonego? Jednorazowe odszkodowanie przysługuje:

1. małżonkowi, chyba że została orzeczona separacja;
2. dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka, dzieciom przysposobionym oraz przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom (także w ramach rodziny zastępczej), jeśli spełniają w dniu śmierci ubezpieczonego (lub rencisty) warunki uzyskania renty rodzinnej;
3. rodzicom, osobom przysposabiającym, macosze oraz ojczymowi, jeśli w dniu śmierci ubezpieczonego prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony  (lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo istnieje wyrok lub ugoda sądowa przyznające im prawo do alimentów z jego strony.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy w przypadku uprawnienia do odszkodowania z ZUS tylko jednego członka rodziny zmarłego ubezpieczonego (lub rencisty), wynosi ono:

1. 18-krotność przeciętnego wynagrodzenia dla małżonka lub dziecka;
2. 9-krotność przeciętnego wynagrodzenia dla innego członka rodziny.

Gdy do odszkodowania uprawnieni są jednocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci,  przysługuje kwota ustalona w ust. 1 pkt 1, przy czym jest ona zwiększona o 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia na każde dziecko (art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy).

Natomiast, gdy uprawnionych do odszkodowania z ZUS jest dwoje lub więcej dzieci, kwota należna z ust. 1 pkt 1 zostaje zwiększona o 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia na drugie i każde następne dziecko (art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy).

W sytuacji, kiedy oprócz małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są także inni członkowie rodziny, każdemu z nich odszkodowanie przysługuje w wysokości 3,5-krotnego przeciętnego wynagrodzenia. Jest to niezależne od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom określonego powyżej (art. 14 ust. 3 ustawy).

Jeżeli nie ma uprawnionych do odszkodowania małżonka ani dzieci, pozostałym członkom rodziny przysługuje odszkodowanie w wysokości ustalonej w ust. 1 pkt 2, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie na drugiego i każdego następnego uprawnionego (art. 14 ust. 4 ustawy).

Co istotne z punktu widzenia kwoty jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci ubezpieczonego (lub rencisty) wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, jest ona pomniejszana o kwotę odszkodowania wypłaconego już ubezpieczonemu.

Wysokość jednorazowego odszkodowania z ZUS 2024

Jaka jest wysokość jednorazowego odszkodowania z ZUS? Do obliczenia wyżej wymienionych kwot wskazanych w ustawie konieczne jest przeciętne wynagrodzenie. Bierze się pod uwagę przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania decyzji ZUS o przyznaniu lub odmowie przyznania jednorazowego odszkodowania (decyzja ZUS z art. 15 ustawy).

Na podstawie art. 14 ust. 9 omawianej ustawy minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego wydaje obwieszczenie, w którym podaje wysokość jednorazowego odszkodowania z ZUS we wszystkich wskazanych wyżej przypadkach. Ostatnie obwieszczenie wydano 21 lutego 2024 roku i dotyczy kwoty jednorazowego odszkodowania w okresie od 1 kwietnia 2024 r. do 31 marca 2025 r.

Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 lutego 2024 r. w sprawie wysokości kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w okresie od dnia 1 kwietnia 2024 r. do dnia 31 marca 2025 r. (M. P. z 2024, poz. 162) nowe kwoty jednorazowego odszkodowania z ZUS wynoszą:

• 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (art. 12 ust. 1 ustawy);
• 1431 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych (art. 12 ust. 2 ustawy);
• 25 044 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego (art. 12 ust. 3 ustawy);
• 25 044 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty (art. 12 ust. 4 ustawy);
• 128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty (art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy);
• 64 399 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko (art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy);
• 128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci (art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy);
• 128 799 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawnionych równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko (art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy);
• 25 044 zł, jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, każdemu z nich niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom (art. 14 ust. 3 ustawy);
• 64 399 zł, jeżeli do jednorazowego odszkodowania są uprawnieni tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, oraz 25 044 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego (art. 14 ust. 4 ustawy).

Aktualne stawki: jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Jednorazowe odszkodowanie ZUS od 1 kwietnia 2024 – tabela

Ile się czeka na jednorazowe odszkodowanie z ZUS?

O tym, czy jednorazowe odszkodowanie zostanie przyznane, ZUS rozstrzyga w drodze decyzji (art. 15 ust. 1 ustawy). Ile czeka się na wydanie decyzji przez ZUS? Art. 15 ust. 2 ustawy zobowiązuje Zakład do wydania decyzji w terminie 14 dni od dnia:

1. otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej;
2. wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Jeśli decyzja ZUS przyznaje prawo do odszkodowania, wypłata następuje w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji.

Od decyzji ZUS można się odwołać.

Wniosek o jednorazowe odszkodowanie z ZUS

Wniosek o jednorazowe odszkodowanie z ZUS z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej składa się za pośrednictwem płatnika składek. Wniosek należy złożyć za pośrednictwem płatnika składek.

Z kolei osoby prowadzące działalność pozarolniczą, wykonujące pracę na podstawie umowy uaktywniającej czy w przypadku likwidacji zakładu pracy, wniosek składa się osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej jednostce organizacyjnej ZUS (pisemnie bądź ustnie do protokołu) albo za pośrednictwem operatora pocztowego czy polskiego urzędu konsularnego.

ZUS wylicza następujące dokumenty, które należy złożyć w celu ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie:

• wniosek o jednorazowe odszkodowanie
• zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9 zawierające m.in. informacje o zakończonym procesie leczenia i rehabilitacji, wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed złożeniem wniosku oraz ewentualnie dokumentacja medyczna
• protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy sporządzony przez pracodawcę lub karta wypadku
• prawomocny wyrok sądu pracy
• decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej wydana przez państwowego inspektora sanitarnego.

Dokumenty wyliczone przez ZUS, które są niezbędne do ustalenia prawa do jednorazowego odszkodowania po zmarłym to m.in.:

• dokument stwierdzający datę urodzenia i datę zgonu osoby, po której ma być przyznane jednorazowe odszkodowanie
• dokument potwierdzający stopień pokrewieństwa (powinowactwa) z osobą zmarłą
• odpis skrócony aktu małżeństwa, jeżeli o świadczenie ubiega się wdowa lub wdowiec
• zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka, wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie, jeżeli przyznanie odszkodowania uzależnione jest od ustalenia niezdolności do pracy
• zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły, jeżeli dziecko ukończyło 16 lat
• dokument o ustaleniu prawa do alimentów na podstawie wyroku sądu lub ugody w odniesieniu do rodziców, osoby przysposabiającej, macochy, ojczyma (jeżeli nie pozostawali we wspólnym gospodarstwie lub osoba zmarła nie przyczyniała się do ich utrzymania).

Jednorazowe odszkodowanie ZUS – przedawnienie

Czy możliwość ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie z ZUS się przedawnia? Powtarzając za ZUSem o jednorazowe odszkodowanie należy ubiegać się po zakończonym okresie leczenia i rehabilitacji, a w przypadku odszkodowania po zmarłym wniosek można złożyć w dowolnym czasie. Co do zasady uprawnienie do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej nie przedawnia się. Jedyna sytuacja przedawnienia dotyczy sytuacji zadłużenia w ZUS. Jeśli nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej, uprawnienie ulega przedawnieniu.