Czym jest renta rodzinna?
Renta rodzinna jest świadczeniem pochodnym świadczenia, jakie przysługiwałoby osobie zmarłej. W pierwszej kolejności, w każdej sprawie rozpoznaniu podlega najpierw spełnienie przez osobę zmarłą przesłanek do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, a brak uprawnień osoby zmarłej do jednego z tych świadczeń pociąga za sobą również brak uprawnień członka rodziny tej osoby do renty rodzinnej po zmarłym.
Dochodzenie renty rodzinnej nie jest świadczeniem przyznawanym z uwagi na potrzeby, nawet najbardziej uzasadnione, ale świadczeniem zależnym od okresów opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (przez zmarłego).
Tak więc, np. prawo do renty rodzinnej nie przysługuje dziecku osoby zmarłej, która w chwili śmierci nie była uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy, ani też nie spełniała warunków do przyznania tego świadczenia.
Kto ma prawo do renty rodzinnej?
Do renty rodzinnej mają prawo członkowie rodziny osoby, która w chwili śmierci:
-
miała ustalone prawo do emerytury, albo spełniała warunki do jej uzyskania,
-
miała ustalone prawo do emerytury pomostowej;
-
miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do jej uzyskania;
-
pobierała zasiłek przedemerytalny;
-
pobierała świadczenie przedemerytalne;
-
pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
ZUS przy badaniu tego czy przysługuje renta przyjmuje, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.
Kto jest uprawniony do renty rodzinnej?
Do renty rodzinnej mają prawo:
-
Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione:
-
do ukończenia 16 lat;
-
jeśli się uczą – do ukończenia 25 lat (jeżeli dziecko ukończyło 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłużamy do zakończenia tego roku studiów);
-
bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat lub w przypadku kontynuowania nauki w szkole przed ukończeniem 25 lat.
Ugruntowana jest linia orzecznicza nakazująca sądom szczególną staranność w sprawach o rentę rodzinna dla małoletnich dzieci, zważywszy na okoliczność, iż funkcją renty rodzinnej jest alimentowanie zastępczo dzieci po zmarłych ubezpieczonych (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 listopada 2021 r., III AUa 87/21).
-
Wnuki i rodzeństwo – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności.
-
Inne dzieci – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, z wyjątkiem dzieci które były wychowywane i utrzymywane w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka.
-
Małżonek (wdowa lub wdowiec), który do dnia śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej, jeżeli spełniają konkretne przesłanki.
-
Rodzice, jeżeli spełniają warunki takie jak dla wdowy/ wdowca (odnośnie wieku, wychowywania dzieci lub niezdolności do pracy); zmarły ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania.
Jaka jest wysokość renty rodzinnej
Renta rodzinna wynosi:
-
85% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba;
-
90% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby;
-
95% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy osoby lub więcej.
Kiedy przysługuje dodatek dla sieroty zupełnej?
Jeżeli sierota zupełna pobiera rentę rodzinną, a jej rodzice nie żyją, możesz otrzymać dodatek dla sieroty zupełnej. Dodatek taki przysługuje również, jeżeli nie jest się sierotą zupełną, ale ojciec jest nieznany a matka nie żyje.
Jaka jest wysokość dodatku dla sieroty zupełnej?
Wysokość dodatku jest stała i podwyższana co roku (podlega waloryzacji razem z rentą rodzinną). Od 1 marca 2022 r. dodatek dla sieroty zupełnej wynosi: 481, 97 zł. Jeżeli w rodzinie jest kilka sierot zupełnych uprawnionych do renty, świadczenie przysługuje każdej z nich.
Jakie są kwoty najniższych gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2022 r. wynoszą?
- emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renta socjalna i renta rodzinna - 1338,44 zł
- renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy - 1003,83 zł
- renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa - 1606,13 zł
- renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową - 1204,60 zł
- kwota świadczenia przedemerytalnego - 1350,70 zł.
Od kiedy i jak wypłaca się rentę rodzinną?
Rentę rodzinną wypłaca się od dnia powstania prawa do niej, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożono o nią wniosek.
Rentę wypłaca się albo za pośrednictwem poczty albo na rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.
Podstawa prawna:
Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504).