Dobrowolne lub obowiązkowe ubezpieczenie emerytalno-rentowe
Ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu można w Polsce podlegać obowiązkowo lub dobrowolnie. Najliczniejszą grupę ubezpieczonych obowiązkowo stanowią pracownicy. Ponadto obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlegają miedzy innymi: osoby wykonujące pracę nakładczą, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracującymi. Takiemu obowiązkowemu ubezpieczeniu podlegają również posłowie i senatorowie.
Osoby, które nie są objęte ubezpieczeniem emerytalno-rentowym obowiązkowo mogą same opłacać składki na te ubezpieczenia społeczne. Prawo do dobrowolnego ubezpieczenia przysługuje między innymi małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych, studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu oraz alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25 roku życia. Ponadto osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je dobrowolnie.
Warunkiem koniecznym podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu jest zgłoszenie ubezpieczonego do ZUS oraz opłacanie co miesięcznie składek na ubezpieczenie. Na ubezpieczenie emerytalne odprowadzana jest składka w wysokości 19,52 proc. podstawy wymiaru składki a na ubezpieczenie rentowe składka w wysokości 8 proc. podstawy wymiaru.
Zarówno na ubezpieczenie emerytalne i rentowe składka naliczana jest od podstawy wynoszącej maksymalnie 30–krotność przeciętnego wynagrodzenia. W razie gdy wynagrodzenie przekroczy w danym roku kalendarzowym wysokość trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia, w kolejnych miesiącach tego roku nie pobiera się składki z tytułu tych ubezpieczeń.
Zobacz także: Zasady opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne pracowników
Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego
Opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest bardzo ważne. Pozwala ona na wypłacanie świadczeń w razie zaistnienia niezdolności do pracy ubezpieczonego oraz pozwala na wypłatę świadczeń emerytalnych po zakończeniu zatrudnienia.
W przypadku spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń emerytalnego i rentowych Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonemu lub członkom jego rodziny przysługują następujące świadczenia:
- emerytura;
- renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa;
- renta rodzinna;
- dodatek pielęgnacyjny;
- dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej;
- zasiłek pogrzebowy.
Do świadczeń emerytalnych, które między innymi przysługują z ubezpieczenia emerytalnego zaliczymy:
- emeryturę w wieku powszechnym przyznawaną na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu dla osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku oraz urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku;
- wcześniejsze emerytury przyznawane dla osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku, w tym miedzy innymi: emeryturę pracowniczą, emeryturę dla osób uprawnionych do renty wypadkowej, emeryturę kolejową, emeryturę górniczą;
- emeryturę wcześniejszą dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, w tym między innymi: emeryturę pracowniczą, emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, emeryturę z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej.
Do świadczeń rentowych przysługujących z racji opłacania składek na ubezpieczenie rentowe to renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rodzinna. Pierwsza z nich przysługuje ubezpieczonemu w przypadku spełnienia warunków do nabycia prawa do renty druga przysługuje członkom rodziny pozostałych po ubezpieczonym.
Do świadczeń emerytalnych i rentowych wypłacanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przysługują ponadto dodatki, w tym dodatek pielęgnacyjny oraz dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej.
Zobacz także: Jakie są zasady objęcia dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2004 r., Nr 39, poz. 353)