Zasiłek chorobowy przysługuje przez czas trwania niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 182 dni. W przypadku gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą albo przypada w okresie ciąży, okres zasiłkowy wynosi 270 dni. Jednym z najczęstszych błędów popełnianych przez płatników jest wliczenie do okresu zasiłkowego choroby przypadającej podczas okresu wyczekiwania.
Okres, przez który przysługuje zasiłek chorobowy, nazywany jest „okresem zasiłkowym”. Obejmuje on każdy dzień orzeczonej niezdolności do pracy określony w zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Okres ten jest ograniczony w czasie i wynosi 182 dni. Jedynie gdy niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą (kod D na zwolnieniu lekarskim) albo przypada na okres ciąży (kod B na zwolnieniu lekarskim), okres zasiłkowy wynosi 270 dni.
Polecamy produkt: Wielka Księga Prawa Pracy
Do jednego okresu zasiłkowego należy wliczać okresy niezdolności do pracy spowodowane tą samą lub różnymi chorobami, jeżeli nie występuje między nimi żadna przerwa.
Oznacza to, że do okresu zasiłkowego należy wliczać okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które pracownikowi przysługuje:
● wynagrodzenie chorobowe (na podstawie art. 92 Kodeksu pracy) oraz
● zasiłek chorobowy.
Do jednego okresu zasiłkowego nie wlicza się tylko nieprzerwanej niezdolności do pracy z powodu choroby. W chorobie może powstać przerwa, ale do jednego okresu zasiłkowego wlicza się również okresy poprzedniej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa między ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekroczyła 60 dni.
Do jednego okresu zasiłkowego należy wliczyć niezdolności do pracy spowodowane różnymi chorobami, jeśli między nimi nie wystąpiła przerwa.
Doliczenie choroby w ramach jednego okresu zasiłkowego za okresy, które nie powinny być sumowane w okresie zasiłkowym, powoduje, że chorująca osoba ma nieprawidłowo naliczony okres zasiłkowy, a tym samym w przypadku maksymalnego jego wykorzystania nie nabędzie prawa do zasiłku za dalszy okres.
Błąd 1. Wliczenie do okresu zasiłkowego choroby przypadającej podczas okresu wyczekiwania
Zasiłek chorobowy jest świadczeniem, które przysługuje osobom podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, za okres czasowej niezdolności do pracy spowodowanej chorobą. Osoba ubezpieczona nabywa prawo do zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia za czas choroby po upływie tzw. okresu wyczekiwania. Jest on zróżnicowany w zależności od rodzaju ubezpieczenia (obowiązkowe czy dobrowolne).
Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:
● po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu,
● po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.
Jeśli niezdolność do pracy z powodu choroby powstanie w okresie wyczekiwania na prawo do zasiłku, wówczas okresu przypadającego na ten czas nie wlicza się do okresu zasiłkowego ani do okresu 14/33 dni wynagrodzenia za czas choroby.
Osoba zatrudniona od 6 lipca 2016 r. na podstawie umowy zlecenia była niezdolna do pracy w okresie od 19 września do 19 października 2016 r. Osoba ta przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Przed podjęciem pracy przez rok była zarejestrowana jako bezrobotna z prawem do zasiłku. Zleceniobiorca nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Jest to tzw. okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy. Okres niezdolności do pracy z powodu choroby, za który ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku z powodu zbyt krótkiego okresu ubezpieczenia chorobowego, przy ustalaniu okresu wyczekiwania traktuje się na równi z okresem ubezpieczenia chorobowego. Zatem wymagane 90 dni okresu wyczekiwania zleceniobiorcy objętego ubezpieczeniem od 6 lipca 2016 r. minie 3 października i od 4 października 2016 r. płatnik powinien wypłacić zasiłek chorobowy. Okresu niezdolności do pracy przypadającego w okresie wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego nie należy wliczać do okresu zasiłkowego, dlatego ubezpieczony wykorzystał 16 dni okresu zasiłkowego (od 4 do 19 października) z przysługujących 182 dni.
Błąd 2. Wliczanie do okresu zasiłkowego czasu choroby, która przypada w okresie urlopu wychowawczego, bezpłatnego lub macierzyńskiego
Pracownik przebywający na urlopie wychowawczym, bezpłatnym czy macierzyńskim może stać się niezdolny do pracy. Jednak przebywanie np. na urlopie bezpłatnym jest zawieszeniem stosunku pracy, a w konsekwencji w tym okresie pracownik nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Zatem okres urlopu bezpłatnego stanowi przerwę w ubezpieczeniu chorobowym, w czasie której pracownik nie nabywa żadnych uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W przypadku gdy niezdolność do pracy powstanie w okresie urlopu bezpłatnego, pracownikowi przysługuje prawo odpowiednio do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego od pierwszego dnia po zakończeniu tego urlopu. Okresu choroby, który przypada na czas takiego urlopu, nie należy wliczać do okresu zasiłkowego ani do okresu, przez który przysługuje wynagrodzenie chorobowe.
Ponadto w czasie przebywania na urlopie macierzyńskim i urlopie wychowawczym oraz pobierania w tym okresie zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku wychowawczego nie ma możliwości pobierania dwóch zasiłków równocześnie albo przerwania pobierania zasiłku macierzyńskiego lub wychowawczego w celu otrzymania zasiłku chorobowego przysługującego z tytułu niezdolności do pracy.
Nawet jeśli lekarz wyda zaświadczenie lekarskie stwierdzające czasową niezdolność do pracy, gdyż nie został powiadomiony o fakcie przebywania na urlopie macierzyńskim/wychowawczym, zaświadczenie lekarskie nie przerywa trwania żadnego z tych urlopów i nie ma powodu, aby dostarczać orzeczenie lekarskie do pracodawcy, chyba że okres orzeczonej choroby wykracza poza okres udzielonego urlopu.
Pracownica zatrudniona w zakładzie od 2010 r. przebywała na urlopie wychowawczym od 1 października 2014 r. do 30 września 2016 r. Od 20 do 23 września 2016 r. przebywała w szpitalu i otrzymała zwolnienie lekarskie na okres od 20 września do 16 października 2016 r. Pracownica nie ma prawa do wynagrodzenia chorobowego za okres niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu wychowawczego. Natomiast za okres po zakończeniu urlopu wychowawczego przysługuje jej prawo do wynagrodzenia za czas choroby, tj. od 1 do 16 października. Pracownica z przysługujących 182 dni okresu zasiłkowego wykorzystała 16 dni choroby. Okresu od 20 do 30 września nie należy wliczać do okresu zasiłkowego, gdyż przypada on w czasie, gdy pracownica przebywała na urlopie wychowawczym i nie nabywała prawa do wynagrodzenia za czas choroby. Błędem byłoby wliczenie okresu choroby przypadającej na okres udzielonego urlopu wychowawczego i ustalenie, że pracownica wykorzystała łącznie 27 dni wynagrodzenia chorobowego.
Błąd 3. Uwzględnienie w okresie zasiłkowym dnia, w którym pracownik świadczył pracę
Dnia, w którym pracownik świadczył pracę i otrzymał wynagrodzenie za cały dzień pracy oraz została mu na ten dzień orzeczona niezdolność do pracy z powodu choroby, nie należy traktować jak dnia niezdolności do pracy i w związku z tym nie należy go wliczać do okresu zasiłkowego ani do okresu wynagrodzenia za czas choroby.
Pracownica zatrudniona od 2014 r. na podstawie umowy o pracę w lutym i marcu br. wykorzystała 33 dni wynagrodzenia za czas choroby. 5 października 2016 r. pracownica wykonywała pracę i za ten dzień otrzymała wynagrodzenie. Po południu zgłosiła się do lekarza, który wystawił zaświadczenie lekarskie od 5 do 20 października. W związku z tym, że pracownica za 5 października br. otrzymała wynagrodzenie za pracę, wypłatę zasiłku chorobowego należy rozpocząć od 6 października br. Jeżeli pracownica będzie chorowała nieprzerwanie, okres 182 dni okresu zasiłkowego wyczerpie się 5 kwietnia 2017 r. 5 października 2016 r. nie traktuje się jako dnia niezdolności do pracy i nie wlicza się go do okresu zasiłkowego.
Błąd 4. Sumowanie okresu choroby, która została skrócona przez lekarza orzecznika ZUS w wyniku kontroli
ZUS może kontrolować zarówno zasadność, jak i prawidłowość wystawiania zwolnienia lekarskiego. Taka kontrola może być przeprowadzona przez lekarza orzecznika ZUS, który sprawdza, czy informacje podane na druku zwolnienia lekarskiego ZUS ZLA są zgodne ze stanem faktycznym.
W sytuacji gdy lekarz orzecznik ZUS po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania pracownika określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA, traci ono ważność od następnego dnia po dniu badania. Lekarz orzecznik ZUS wystawia wówczas zaświadczenie na druku ZUS ZLA/K, które traktuje się na równi z zaświadczeniem stwierdzającym brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Zaświadczenie to pracownik powinien przedłożyć pracodawcy następnego dnia po dniu jego wystawienia.
W przypadku skrócenia zaświadczenia lekarskiego oraz w sytuacji, gdy ubezpieczony uniemożliwi przeprowadzenie kontroli (nie stawi się na badanie w wyznaczonym dniu) lub nie dostarczy wyników badań, ZUS wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku chorobowego. Kopia decyzji jest przesyłana także do pracodawcy.
Okresów, za które nie przysługuje świadczenie chorobowe z powodu skrócenia okresu orzeczonej niezdolności do pracy przez lekarza orzecznika ZUS (w wyniku ustalenia wcześniejszego terminu ustania niezdolności do pracy lub niestawienia się ubezpieczonego na badania w wyznaczonym terminie), nie należy wliczać do okresu zasiłkowego.
Pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim od 2 do 17 października 2016 r. Został wezwany na badanie kontrolne przez lekarza orzecznika ZUS. W wyniku kontroli lekarz orzecznik ZUS skrócił okres zwolnienia lekarskiego do 12 października 2016 r. W związku z tym do okresu zasiłkowego należy wliczyć wyłącznie okres zwolnienia lekarskiego, za który pracownik miał prawo do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego. Do okresu zasiłkowego należy wliczyć okres, za który pracownikowi przysługiwał zasiłek chorobowy, czyli od 2 do 12 października br. Dni, o które został skrócony okres niezdolności do pracy przez lekarza orzecznika ZUS (tj. od 13 do 17 października br.), nie należy wliczać do okresu zasiłkowego.
Zobacz serwis: Wskaźniki i stawki
Błąd 5. Wliczanie do okresu zasiłkowego innych niezdolności do pracy niż wynagrodzenie/zasiłek chorobowy
Do okresu zasiłkowego nie należy wliczać okresów nieprzerwanej niezdolności do pracy z innej przyczyny niż choroba, np. okresu zwolnienia z tytułu opieki nad chorym dzieckiem lub członkiem rodziny, za który osobie uprawnionej przysługuje zasiłek opiekuńczy.
Pracownica chorowała od 12 do 27 września 2016 r. Otrzymała za ten okres wynagrodzenie za czas choroby. Następnie przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu opieki nad chorym 6-letnim dzieckiem od 28 września do 5 października br. i otrzymała zasiłek opiekuńczy. Pracownica ponownie skorzystała ze zwolnienia lekarskiego z powodu tej samej choroby co poprzednia od 6 do 15 października 2016 r. Okres zasiłkowy pracownicy rozpoczął się 12 września. Okresu, za który pracownica pobrała zasiłek opiekuńczy, nie wlicza się do okresu zasiłkowego. Zwolnienie lekarskie wystawione po przerwie od 6 października 2016 r. należy zliczyć z 16 dniami poprzedniego zasiłku chorobowego, gdyż niezdolność do pracy jest spowodowana tą samą chorobą i przerwa w niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni. Łącznie pracownica wykorzystała 26 dni okresu zasiłkowego (16 + 10), tj. od 12 do 27 września i od 6 do 15 października br.
Podstawa prawna:
● art. 4 ust. 1, art. 8, art. 9, art. 12 ust. 2, art. 59 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 372; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 1579
● art. 92, art. 229 § 2 i § 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2016 r., poz. 1053