Czy pracownik, który wyjechał na wczasy podczas niezdolności do pracy, ma prawo do zasiłku
Problem
Nasz pracownik był niezdolny do pracy od 5 sierpnia do 2 września 2015 r. W zwolnieniu lekarskim ma wpisane, że może chodzić. Pracownik w tym okresie miał zaplanowany urlop, na który udał się do Grecji. Czy fakt, że wyjechał na wczasy podczas niezdolności do pracy, pozbawia go prawa do zasiłku? Co powinniśmy zrobić, aby sprawdzić, czy pracownik nie wykorzystywał zwolnienia niezgodnie z jego celem?
Zobacz: Kontrola zwolnień lekarskich za I półrocze 2015 r.
Rada
W celu ustalenia, czy Państwa pracownik zachował prawo do zasiłku, należy przeprowadzić kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego. Mogą ją Państwo przeprowadzić, jeśli na 30 listopada zgłaszali Państwo do ubezpieczenia co najmniej 20 osób. Gdy w wyniku kontroli okaże się, że pracownik wykorzystał zwolnienie niezgodnie z jego celem, wówczas nie będzie miał prawa do zasiłku chorobowego w orzeczonym okresie.
Uzasadnienie
Jeżeli lekarz leczący uznał, że choroba pracownika wymaga przerwy w zatrudnieniu, to w tym czasie pracownik powinien wstrzymać się od jakiejkolwiek pracy zarobkowej, a także stosować się do zaleceń lekarskich w celu odzyskania zdolności do pracy. Wskazanie w zwolnieniu lekarskim informujące o tym, że ubezpieczony „może chodzić”, nie oznacza, że w okresie niezdolności do pracy ubezpieczony może prowadzić pełną aktywność życiową.
Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 12 listopada 2002 r. (III AUa 3189/01, Pr. Pracy 2003/10/43) wskazał, że:
(...) adnotacja na zwolnieniu lekarskim o treści: „pacjent może chodzić” nie usprawiedliwia wykonywania pracy przez pracownika, którego taka adnotacja dotyczy. Taki zapis upoważnia go jedynie do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, np. poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na zabieg czy kontrolę lekarską.
Rekomendowany produkt: Umowy terminowe po zmianach (książka)
Ubezpieczony, który przebywa na zwolnieniu lekarskim, nie może wykonywać żadnej aktywności wydłużającej proces leczenia.
Informacja na zwolnieniu, że chory może chodzić, nie powinna być traktowana przez pracownika jako zezwolenie na dowolne gospodarowanie czasem, na który został zwolniony od pracy. W trakcie zwolnienia chory może podejmować tylko takie czynności, które nie stanowią przeszkody w procesie dochodzenia do zdrowia.
Nie jest uznawane za wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem np. korzystanie z krótkich spacerów zalecanych przez lekarza albo udanie się do apteki w celu wykupienia zapisanych leków, gdy nie ma innego członka rodziny, który mógłby w tych czynnościach zastąpić ubezpieczonego. W taki sam sposób traktuje się wykonywanie innych czynności, które są uważane za zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, np. udanie się do sklepu po zakupy, gotowanie, sprzątanie.
Zobacz również: Urlop bezpłatny a zwolnienie lekarskie
Jeżeli jednak pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim np. wykonuje prace porządkowe w przydomowym ogrodzie, myje okna, remontuje dach domu, naprawia samochód, wówczas nie można uznać, że są to czynności sprzyjające odzyskaniu zdolności do pracy zawodowej. Trudno także uznać, że wyjazd za granicę może przyczynić się do odzyskania zdolności do pracy. Ubezpieczony w trakcie zwolnienia lekarskiego powinien wstrzymać się od takiego wyjazdu albo uzyskać na wyjazd zgodę lekarza leczącego. W innym przypadku jest to traktowane jako wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem i nie ma znaczenia, że wyjazd został wcześniej zaplanowany oraz że w zaświadczeniu lekarskim lekarz leczący zaznaczył, iż „chory może chodzić”.
Wyjazd na zagraniczne wczasy podczas orzeczonej niezdolności do pracy może zostać uznany za wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem.
Należy jednak pamiętać, że wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem musi zostać ubezpieczonemu udowodnione w drodze kontroli przeprowadzonej przez płatnika zasiłku. Kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy można przeprowadzić nie tylko wtedy, gdy w zwolnieniu lekarskim lekarz wpisał zalecenie, że pracownik w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powinien leżeć.
Zobacz: Umowa zlecenie a zwolnienie lekarskie
Jeżeli płatnikiem zasiłku jest pracodawca, wówczas przeprowadza kontrolę we własnym zakresie.
Podstawę pozbawienia prawa do zasiłku z powodu:
● nieprawidłowego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego lub
● podjęcia pracy zarobkowej
stanowią ustalenia zawarte w protokole kontroli wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy, dokonane przez pracodawcę.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM
Czasami stanowisko w tym zakresie zajmuje także terenowa jednostka organizacyjna ZUS. Sytuacja taka ma miejsce, gdy pracodawca np. ma wątpliwości, czy zwolnienie lekarskie od pracy było wykorzystywane zgodnie z jego celem albo czy praca wykonywana przez pracownika w czasie zwolnienia może być uznana za pracę zarobkową. Wtedy pracodawca powinien wystąpić o rozstrzygnięcie sprawy do ZUS, po uzyskaniu w miarę potrzeby także opinii lekarza leczącego. Ustalenia kontroli pracodawca przekazuje do ZUS także wtedy, gdy pracownik nie zgadza się z nimi. Po zapoznaniu się ze sprawą ZUS wyda pracownikowi decyzję pozbawiającą prawa do zasiłku, od której pracownik może złożyć odwołanie do sądu rejonowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
Podstawa prawna:
● art. 17, art. 68 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – Dz.U. z 2014 r., poz. 159
● § 1–10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich – Dz.U. Nr 65, poz. 743