Od 1 stycznia 2018 r. budżetowe finansowanie składek za nianię zatrudnioną na podstawie umowy uaktywniającej zostanie zmniejszone o połowę. Z budżetu będzie finansowana kwota składek ustalana od podstawy wymiaru nieprzekraczającej 50% minimalnego wynagrodzenia, podczas gdy obecnie składki są finansowane od podstawy w kwocie pełnego wynagrodzenia minimalnego. Aby zachować dotychczasowe finansowanie składek, rodzice powinni zawrzeć umowę uaktywniającą z nianią najpóźniej do 31 grudnia 2017 r. Umowy zawarte przed wejściem w życie zmian będą finansowane na starych zasadach.
Rodzice, którzy na podstawie umowy uaktywniającej zatrudniają do opieki nad dzieckiem nianię, od 1 stycznia 2018 r. poniosą znacząco większe koszty zatrudnienia opiekunki. Wyższe koszty składkowe poniesie również sama opiekunka. Zmiana wynika z nowelizacji art. 51 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3.
Polecamy książkę: Dokumentacja kadrowa. Wzory dokumentów i wyjaśnienia
Obecnie rodzice, zawierając z nianią umowę uaktywniającą, mogą uzyskać sfinansowanie całości lub części składek należnych za nianię, jeżeli:
- niania jest zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS,
- rodzice (albo rodzic samotnie wychowujący dziecko) są zatrudnieni na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej, jako funkcjonariusze, sędziowie czy prokuratorzy lub na podstawie umowy cywilnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych (np. zlecenie, kontrakt menedżerski) albo prowadzą działalność pozarolniczą,
- dziecko nie uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego ani nie pozostaje pod opieką dziennego opiekuna,
- żaden z rodziców (lub rodzic samotnie wychowujący dziecko) nie pełni funkcji rodziny zastępczej zawodowej.
Zakres finansowania składek za nianię jest uzależniony od wysokości uzyskanego przez nią wynagrodzenia. Obecnie (do końca 2017 r.) wynagrodzenie nieprzekraczające kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę uprawnia do budżetowego sfinansowania całości składek ubezpieczeniowych za nianię. Dopiero nadwyżka ponad kwotę minimalnego wynagrodzenia jest oskładkowana na ogólnych zasadach, tzn. składki są finansowane w odpowiednich częściach przez płatnika (rodziców) i ubezpieczonego (nianię) oraz wpłacane na rachunek ZUS. Od 1 stycznia 2018 r. finansowaniu z budżetu państwa (za pośrednictwem ZUS) będzie podlegać niższa kwota wynagrodzenia - jest to 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2018 r. 1050 zł). Od nadwyżki ponad tę kwotę składki będą musiały zostać sfinansowane przez rodziców i nianię.
PRZYKŁAD
Rodzice zatrudniają od 1 stycznia 2017 r. na podstawie umowy uaktywniającej nianię do opieki nad 1,5-rocznym dzieckiem. Niania uzyskuje wynagrodzenie w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2017 r. 2000 zł). Rodzice nie ponoszą żadnych dodatkowych kosztów zatrudnienia - ani z tytułu składek ZUS (obowiązkowe składki są w całości opłacane przez ZUS), ani z tytułu podatków (koszt podatku dochodowego obciąża nianię). Gdyby umowa z nianią została zawarta od 2018 r., dofinansowanie składek byłoby znacząco niższe. Przy założeniu, że niania od 1 stycznia 2018 r. będzie zatrudniona na kwotę minimalnego wynagrodzenia (w 2018 r. 2100 zł), dodatkowe obciążenia składkowe po stronie rodziców, wynikające z konieczności sfinansowania składek od połowy wynagrodzenia niani, wyniosą 189,63 zł, w tym:
-
1050 zł x 9,76% = 102,48 zł - składka emerytalna,
-
1050 zł x 6,5% = 68,25 zł - składka rentowa,
-
1050 zł x 1,8% = 18,90 zł - składka wypadkowa (kwota obowiązująca do 31 marca 2018 r.).
Również niania będzie musiała sfinansować część składek na własne, obowiązkowe ubezpieczenia, w wysokości 202,09 zł, w tym:
-
1050 zł x 9,76% = 102,48 zł - składka emerytalna,
-
1050 zł x 1,5% = 15,75 zł - składka rentowa,
-
1050 zł - 118,23 zł = 931,77 zł; 931,77 zł x 9% = 83,86 zł - składka zdrowotna (ale do odliczenia od podatku kwota 7,75% z ustalonej podstawy, tj. 72,21 zł).
Co bardzo istotne, nowe zasady finansowania dotyczą umów uaktywniających zawieranych od 1 stycznia 2018 r. Jeżeli zatem rodzice chcą skorzystać z dotychczasowych, korzystnych zasad finansowania składek, to umowę z nianią należy podpisać przed tą datą.
Matka samotnie wychowująca dziecko rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej i w związku z tym rozważa zawarcie z nianią umowy uaktywniającej. Aby nie opłacać składek z tytułu umowy do kwoty podstawy wymiaru składek w wysokości minimalnego wynagrodzenia, powinna zdecydować się na zawarcie tej umowy przed 1 stycznia 2018 r. Wówczas możliwe będzie skorzystanie z dotychczasowych, korzystniejszych zasad finansowania składek od wynagrodzenia niani. Dla umowy zawartej od 1 stycznia 2018 r. (włącznie) budżet sfinansuje składki tylko do podstawy w kwocie nie wyższej niż 50% minimalnego wynagrodzenia.
Zmniejszenie kwoty budżetowego dofinansowania do składek należnych za nianie dotyczy umów uaktywniających zawieranych od 1 stycznia 2018 r.
W związku z omawianą nowelizacją zmianie ulegnie również procedura rozliczania składek ZUS za nianie. Zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej od 1 stycznia 2018 r. zostaną wprowadzone nowe kody tytułu ubezpieczenia dla osób sprawujących opiekę nad dziećmi na podstawie umowy uaktywniającej. Kod 04 32 będzie dotyczył osoby, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie stanowi kwota nie wyższa niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, natomiast kod 04 33 będzie przeznaczony do rozliczenia w ZUS osoby, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie stanowi nadwyżka ponad kwotę 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia.
W użytku pozostaną także dotychczasowe kody ubezpieczeniowe niań, odnoszące się do umów podpisanych do 31 grudnia 2017 r. - 04 30 (rozliczenie składek od podstawy do wysokości minimalnego wynagrodzenia) oraz 04 31 (rozliczenie składek od nadwyżek podstawy wymiaru składek ponad kwotę minimalnego wynagrodzenia). Dzięki temu możliwe będzie rozliczanie składek za nianie od umów zawartych do 31 grudnia 2017 r. - aż do ich zakończenia.
Podstawa prawna:
art. 12 pkt 34, art. 35, art. 41 pkt 1 ustawy z 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin - Dz.U. z 2017 r. poz. 1428