W przypadku zalegania przez dłużnika z płatnością składek na ubezpieczenia społeczne ZUS może, na wniosek dłużnika, odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty (art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Odroczenie i rozłożenie płatności na raty odbywa się na podstawie umowy zawartej z ZUS uwzględniającej możliwości płatnicze dłużnika. Odroczeniu podlegać mogą jedynie składki finansowane przez płatnika składek a nie całość należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Warto pamiętać, że pracodawca finansuje połowę składki emerytalnej, część składki rentowej oraz składkę wypadkową. Pozostałe składki potrącane są z wynagrodzenia pracownika.
Umorzenie należności płatnika z tytułu składek w całości lub w części może nastąpić w przypadku całkowitej ich nieściągalności (art. 28 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Taka sytuacja zaistnieje, gdy np. dłużnik zmarł nie pozostawiając majątku, oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzono postępowanie upadłościowe, dłużnik zakończył działalność nie pozostawiając majątku, z którego można pokryć należności, oraz gdy należności nie zostały zaspokojone w postępowaniu likwidacyjnym.
Porównaj: Do czego przydaje się RMUA?
W wyjątkowych przypadkach ZUS może umorzyć należności z tytułu składek ubezpieczonych będących jednocześnie płatnikami składek pomimo braku ich całkowitej nieściągalności. Do takich wyjątkowych sytuacji należą w szczególności:
1) gdy opłacenie należności pozbawiłoby płatnika lub jego rodzinę środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych,
2) poniesienie strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujące, że opłacenia składek mogłoby uniemożliwić dalsze prowadzenie działalności,
3) przewlekła choroba płatnika lub konieczność sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, uniemożliwiające uzyskiwanie dochodu na spłatę należności.
Umorzenie składek oznacza, że umorzone zostają również odsetki za zwłokę naliczone od składek, koszty upomnienia i dodatkowa opłata.
Polecamy serwis: Wynagrodzenie
Warto pamiętać, że zasady odroczenia, rozłożenia na raty oraz umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne nie mogą być stosowane do składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami. Jeśli zatem pracodawca potrącił z wynagrodzenia pracownika składki emerytalne, w tym składkę podlegającą przekazaniu do OFE, ale nie przekazał ich do FUS z powodu problemów finansowych, składka ta nie może zostać umorzona ani odroczona na podstawie umowy zawartej z ZUS. Podlega egzekucji wraz z odsetkami z tytułu zwłoki w jej przekazaniu oraz ewentualnymi opłatami dodatkowymi.