Problem
Zamierzam założyć w formie jednoosobowej działalności gospodarczej firmę szyjącą dziecięce akcesoria. Obecnie jestem zatrudniony na podstawie umowy o pracę. W związku z tym faktem możliwe, że przy prowadzeniu biznesu będę potrzebował pomocy żony, która aktualnie przebywa na urlopie macierzyńskim. Czy taka pomoc przy działalności mogłaby ją pozbawić zasiłku macierzyńskiego? Na jakich zasadach powinna odbywać się współpraca z żoną, aby koszty składek ZUS były jak najniższe? Czy i jakie konsekwencje mogą mi grozić, jeśli z żoną, która pomagałaby mi przy prowadzeniu firmy, nie podpisałbym żadnej umowy?
Rada
Podjęcie współpracy przy prowadzeniu Pana firmy nie pozbawi małżonki prawa do zasiłku macierzyńskiego. Współpraca z małżonkiem przy prowadzeniu działalności gospodarczej może odbywać się bez zawierania jakiejkolwiek umowy w tym zakresie i z tego tytułu nie grożą żadne sankcje. W przedstawionym stanie faktycznym formą zatrudnienia najmniej obciążającą w zakresie składek ZUS będzie zawarcie umowy zlecenia. Szczegóły w uzasadnieniu.
Polecamy: RODO. Ochrona danych osobowych. Przewodnik po zmianach
Uzasadnienie
Za osobę współpracującą z przedsiębiorcą uznaje się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli:
-
pozostają z nim we wspólnym gospodarstwie domowym oraz
- współpracują przy prowadzeniu działalności (art. 8 ust. 11 ustawy systemowej).
Powyższe zasady nie dotyczą jedynie osób, z którymi podpisano umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Jeśli z przedsiębiorcą przy prowadzeniu działalności gospodarczej współpracuje jego małżonek i odbywa się to na podstawie umowy o pracę, wówczas podstawę wymiaru składek należnych z tytułu współpracy stanowi:
- zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy - w przypadku składek na ubezpieczenia społeczne oraz na Fundusz Pracy i FGŚP (od 5 września 2017 r. obowiązek opłacania składki na FGŚP dotyczy również pracowników zgłoszonych w ZUS jako osoby współpracujące) oraz
- zadeklarowana kwota, nie niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku - w przypadku składki zdrowotnej.
W odniesieniu do osób współpracujących nie ma możliwości stosowania preferencyjnej podstawy wymiaru składek społecznych wynoszącej 30% minimalnej płacy. A zatem w 2017 r. składki społeczne (oraz na FP i FGŚP) przy współpracy realizowanej w ramach stosunku pracy należy naliczać od kwoty nie niższej niż 2557,80 zł (w 2018 r. będzie to kwota 2665,80 zł), natomiast składkę zdrowotną - od podstawy wynoszącej co najmniej 3303,13 zł (kwota na 2018 r. nie jest jeszcze znana). Łączna kwota składek ZUS za osobę współpracującą w 2017 r. wynosi 1174,82 zł (bez ubezpieczenia chorobowego) lub 1237,49 zł (z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym). Te same podstawy składek odnoszą się do członków rodziny współpracujących przy prowadzeniu działalności bezumownie, z jednym zastrzeżeniem - w ich przypadku nie opłaca się składki na FGŚP.
Inaczej koszty składek ZUS będą kształtować się w przypadku zawarcia z żoną umowy zlecenia. W takich okolicznościach członek rodziny pod kątem ubezpieczeń społecznych jest traktowany jak każdy inny zleceniobiorca, a nie jako osoba współpracująca. Należy jednak zwrócić uwagę, aby praca nie była świadczona w warunkach charakterystycznych dla umowy o pracę (por. interpretację indywidualną ZUS z 11 października 2016 r., sygn. DI/200000/43/1078/2016).
Przy umowach zlecenia zasadniczo należy naliczać i opłacać składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne. Dobrowolne dla zleceniobiorców jest natomiast ubezpieczenie chorobowe. Miesięczną podstawę wymiaru składek stanowi przychód uzyskany z tytułu umowy zlecenia - w praktyce może to być zatem kwota znacząco niższa niż z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności.
Zawarcie umowy zlecenia nie zawsze jednak wiąże się z koniecznością regulowania składek na ubezpieczenia społeczne. Gdy dochodzi - jak w sytuacji przedstawionej w problemie - do zbiegu tytułów do ubezpieczeń emerytalno-rentowych z umowy zlecenia i uzyskiwania zasiłku macierzyńskiego, wówczas:
- ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe tylko z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego,
- z umowy zlecenia zatrudniony podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Podjęcie dodatkowej pracy w trakcie urlopu macierzyńskiego nie powoduje utraty prawa do zasiłku macierzyńskiego bądź redukcji jego wysokości. Zmniejszenie kwoty zasiłku macierzyńskiego ma miejsce tylko wtedy, gdy korzystanie z urlopu rodzicielskiego jest łączone z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił tego urlopu.
Dariusz N. założył jednoosobową działalność gospodarczą. Przy jej prowadzeniu niekiedy pomaga mu żona przebywająca na urlopie macierzyńskim (urlopu udzieliła spółka zatrudniająca ją na umowę o pracę, z wynagrodzeniem w kwocie 3000 zł brutto). Pomoc przy prowadzeniu działalności odbywa się w ramach umowy zlecenia, z której żona przedsiębiorcy uzyskuje miesięczny przychód w kwotach od 400 do 1000 zł miesięcznie. Od tego przychodu na ZUS jest odliczana tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne (9% od kwoty miesięcznego wynagrodzenie). Składka ta dodatkowo pomniejsza podatek dochodowy należny od przychodów ze zlecenia (w części 7,75% podstawy jej wymiaru). Żona przedsiębiorcy z tytułu pomocy przy prowadzeniu jego firmy nicnie traci na pobieranym z innego tytułu zasiłku macierzyńskim.
PODSTAWA PRAWNA:
-
art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 6 ust. 4 i ust. 5, art. 8 ust. 2 i ust. 11, art. 9 ust. 1-1a i ust. 1c art. 18 ust. 1, art. 83 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778
-
art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1938; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 2361
-
art. 104 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1065; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1543
-
art. 10 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy - j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1256; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1557