Rekompensata przysługuje osobie ubezpieczonej urodzonej po 31 grudnia 1948 r., która ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, osiągnięty do 31 grudnia 2008 r.
Rekompensata nie zostanie ustalona dla osób, którym już ustalono prawo do wcześniejszej emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, lub ustalono prawo do emerytury pomostowej (art. 16 i 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych).
PRZYKŁAD
W kwietniu 2012 r. wniosek o emeryturę i rekompensatę zgłosiła ubezpieczona urodzona 10 maja 1952 r. Zainteresowana pobiera od 2007 r. wcześniejszą emeryturę pracowniczą w związku z ukończeniem 55 lat i udokumentowaniem 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Do wniosku o emeryturę dołączyła dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach przez 16 lat. ZUS przyzna jej emeryturę według nowych zasad z chwilą ukończenia 60 lat, natomiast odmówi przyznania rekompensaty z uwagi na to, że ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury.
Rekompensata stanowi dodatek do kapitału początkowego i łącznie z kapitałem początkowym podlega waloryzacjom, a w efekcie powiększy podstawę obliczenia emerytury i będzie wykazana w decyzji ustalającej wysokość emerytury (art. 23 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych).
Ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego (art. 23 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych). Do wniosku o emeryturę oraz o rekompensatę zainteresowana osoba powinna dołączyć:
- świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wystawione przez pracodawcę, u którego była zatrudniona lub przez jego następcę prawnego, na podstawie posiadanej przez ten podmiot dokumentacji osobowej,
- decyzję Komisji ds. Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, potwierdzającą okres i rodzaj tej działalności – jeśli wykonywała własną działalność twórczą lub artystyczną.
Wniosek o rekompensatę może złożyć także członek rodziny, który ubiega się o przyznanie renty rodzinnej po zmarłym (art. 18 ustawy o emeryturach pomostowych).
Przy ustalaniu 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą zostać uwzględnione jedynie te okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. W związku z tym nie jest możliwe zaliczenie okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej np. na 1/2 czy 3/4 etatu. Ponadto praca musi być wykonywana stale, tzn. że powinna być wykonywana codziennie.
WAŻNE!
Do 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wlicza się jedynie okresy, w których ubezpieczony wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, stosownie do danego stanowiska.
PRZYKŁAD
W kwietniu 2012 r. wniosek o emeryturę oraz o rekompensatę złożyła 60-letnia kobieta. Wraz z wnioskiem złożyła świadectwa potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach przez 16 lat, z czego przez 12 lat w pełnym wymiarze czasu pracy, a przez 4 lata na 3/4 etatu. ZUS przyzna prawo do emerytury według nowych zasad. Odmówi natomiast przyznania prawa do rekompensaty z uwagi na nieposiadanie 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Przy ustalaniu wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów:
- niezdolności do pracy, za które zostało wypłacone wynagrodzenie, zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne,
- niewykonywania pracy, za które – na podstawie Karty Nauczyciela – nauczycielowi wypłacono wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- urlopu dla poratowania zdrowia,
- pozostawania w stanie nieczynnym,
- przebywania na urlopie udzielonym w celu dalszego kształcenia,
- służby wojskowej,
- przebywania na urlopie wychowawczym,
- korzystania z urlopu bezpłatnego.
PRZYKŁAD
Anna P. 10 maja br. zgłosiła wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą. W kwietniu 2012 r. ukończyła 60 lat. Zainteresowana wcześniej nie pobierała ani nie miała ustalonego żadnego świadczenia emerytalnego. Do wniosku dołączyła dokumenty potwierdzające 17-letni okres pracy w charakterze nauczyciela. W czasie tych 17 lat przez rok i 2 miesiące przebywała na urlopie bezpłatnym oraz przez rok korzystała z urlopu dla poratowania zdrowia. ZUS przyznał emeryturę, natomiast odmówił przyznania rekompensaty, ponieważ po wyłączeniu 2 lat i 2 miesięcy (urlopu bezpłatnego i dla poratowania zdrowia) z okresu pracy nauczycielskiej ubezpieczona nie legitymuje się 15-letnim okresem pracy o szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze zajęć.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Czy osoba, która utraciła możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę i nie spełnia warunków do emerytury pomostowej, ma prawo do rekompensaty