Z tytułu urodzenia dziecka można ubiegać się o przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego (jeśli osoba występująca o świadczenie jest uprawniona do zasiłku rodzinnego), jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. becikowe). Wniosek o jedno lub oba świadczenia składa się w urzędzie gminy lub ośrodku pomocy społecznej (tam, gdzie wypłacane są świadczenia rodzinne).
Ponadto rada gminy w drodze uchwały może przyznać osobom zamieszkałym na terenie jej działania jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia ich dziecka.
Powyższe świadczenia rodzinne z tytułu urodzenia się dziecka są przyznawane po spełnieniu warunków, które zostały określone w ustawie z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.
Świadczenia rodzinne (np. zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku, jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka, zapomoga wypłacana przez gminy) przysługują:
- obywatelom polskim,
- cudzoziemcom:
– do których stosuje się przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego,
– jeżeli wynika to z wiążących Polskę umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym,
– przebywającym na terytorium Polski na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (DzU z 2011 r. nr 264, poz. 1573 ze zm), lub w związku z uzyskaniem w Polsce statusu uchodźcy albo ochrony uzupełniającej, jeżeli zamieszkują z członkami rodzin na terytorium Polski.
Świadczenia rodzinne przysługują tym osobom, jeżeli zamieszkują na terytorium Polski przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują świadczenia rodzinne, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Prawo do becikowego
Prawo do jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje niezależnie od wysokości dochodów. Jednorazowa zapomoga jest przyznawana w wysokości 1000 zł na jedno dziecko. Z wnioskiem o jednorazową zapomogę mogą wystąpić matka lub ojciec dziecka, opiekun prawny albo opiekun faktyczny dziecka. Termin na złożenie wniosku wynosi 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka. Gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego, wniosek trzeba złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia, jednak nie później niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.
Jednorazowa zapomoga nie przysługuje, jeżeli członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie z tytułu urodzenia dziecka, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
WAŻNE!
Jak wynika z wykazu prac rządu na 2012 r. zmienią się zasady przyznawania tzw. becikowego, które będzie przysługiwać tylko rodzinom z dochodami poniżej 85 tys. zł rocznie.
Dodatek do zasiłku rodzinnego
Jeżeli przysługuje zasiłek rodzinny, przysługuje również dodatek z tytułu urodzenia dziecka. Przypomnijmy, że prawo do zasiłku rodzinnego jest uzależnione od dochodu rodziny (tj. sumy dochodów członków rodziny). Zasiłek rodzinny przysługuje osobom, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza 504 zł. Jeżeli członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, wówczas zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 583 zł.
Dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje matce lub ojcu albo opiekunowi prawnemu dziecka. Dodatek przysługuje opiekunowi faktycznemu dziecka w wieku do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia, jeżeli nie został przyznany rodzicom lub opiekunowi prawnemu dziecka.
Dodatek przysługuje jednorazowo w wysokości 1000 zł. W przypadku wystąpienia o przysposobienie więcej niż jednego dziecka lub urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu dodatek przysługuje na każde dziecko.
Opieka medyczna potwierdzona zaświadczeniem
Od 1 stycznia br. jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka i dodatek z tytułu urodzenia dziecka przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10. tygodnia ciąży do porodu. Pozostawanie pod opieką medyczną potwierdza się zaświadczeniem lekarskim lub zaświadczeniem wystawionym przez położną. Nie dotyczy to osób będących prawnymi lub faktycznymi opiekunami dziecka, a także osób, które przysposobiły dziecko.
Wzór zaświadczenia lekarskiego lub wystawionego przez położną, potwierdzającego pozostawanie kobiety pod opieką medyczną nie później niż od 10. tygodnia ciąży do porodu, uprawniającą do świadczeń rodzinnych z tytułu urodzenia dziecka, obowiązującego od 1 stycznia 2012 r., został opublikowany w rozporządzeniu w sprawie formy opieki medycznej nad kobietą w ciąży, uprawniającej do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie pod tą opieką. Należy podkreślić, że przepisy ustawy z 25 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (DzU z 2011 r. nr 106, poz. 622 ze zm.) nie przewidują możliwości zastąpienia ww. zaświadczenia oświadczeniem.
Formą opieki medycznej są świadczenia zdrowotne udzielane w związku z ciążą w ramach:
- podstawowej opieki zdrowotnej,
- ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych,
- leczenia szpitalnego.
Świadczenia te są udzielane kobiecie co najmniej raz w każdym trymestrze ciąży.
Gminne becikowe
Rada gminy w drodze uchwały może przyznać zamieszkałym na terenie jej działania osobom jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia ich dziecka. Do tej zapomogi nie stosuje się przepisów rozdziałów 4, 6 i 7 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zasady udzielania zapomogi określa uchwała rady gminy. Uchwała rady gminy powinna szczegółowo określać kryteria i zasady umożliwiające uzyskanie tego świadczenia. W związku z urodzeniem się jednego dziecka może być przyznana tylko jedna taka zapomoga. Wypłaty zapomóg finansowane są ze środków własnych gminy.
Podstawa prawna:
- art. 1 ust. 2 i 3, art. 2, 5 ust. 1 i 2, art. 9, 15b, 22a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (DzU z 2006 r. nr 139, poz. 992 ze zm.),
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z 14 września 2010 r. w sprawie formy opieki medycznej nad kobietą w ciąży, uprawniającej do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie pod tą opieką (DzU nr 183, poz. 1234).