Godziny przepracowane podczas dyżuru zalicza się do czasu pracy. Co więcej, muszą być one traktowane jak godziny nadliczbowe ze wszystkimi wynikającymi stąd konsekwencjami. Po pierwsze godziny te należy uwzględnić w limicie godzin obowiązujących w danym roku kalendarzowym. Po drugie czas przepracowany, ponieważ przekracza normy czasu pracy, obliguje do wypłacenia normalnego wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.
WAŻNE!
Aby ustalić wynagrodzenie pracownika, który przez część dyżuru świadczył pracę, należy rozliczyć osobno czas dyżuru, a więc czas pozostawania przez pracownika wyłącznie w gotowości do pracy, oraz oddzielnie czas świadczenia pracy przypadający poza normalnymi godzinami pracy, a więc pracy nadliczbowej.
Wynagrodzenie za dyżur
Jeżeli za okres pełnionego poza domem dyżuru pracownik otrzyma czas wolny, to za taki czas zachowuje on prawo do normalnego wynagrodzenia za pracę, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Jeśli natomiast pracodawca za czas dyżuru nie udzieli czasu wolnego, wówczas pracownik powinien otrzymać dodatkowo, oprócz wynagrodzenia określonego w umowie o pracę, wynagrodzenie za czas dyżuru w wysokości wynikającej z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik nie został wyodrębniony – 60% wynagrodzenia.
Wpływ dyżuru na odpoczynek pracownika >>
W celu obliczenia należności za 1 godzinę według składników wynagrodzenia określonych w stawce miesięcznej w stałej wysokości należy tę stawkę podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Następnie tak ustaloną stawkę trzeba pomnożyć przez liczbę godzin dyżuru.
Pracownikowi wynagradzanemu stawką prowizyjną lub akordową za czas dyżuru przysługuje 60% wynagrodzenia. Przy jego obliczaniu należy stosować zasady obowiązujące przy ustalaniu pensji za urlop wypoczynkowy. W celu obliczenia należności za 1 godzinę ze zmiennych składników pensji wynagrodzenie ustalone jak za urlop należy podzielić przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w okresie, z którego ustala się to wynagrodzenie, a z otrzymanej w ten sposób stawki godzinowej wyliczyć 60% tej stawki.
Wynagrodzenie za pracę nadliczbową
Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje przede wszystkim normalne wynagrodzenie, czyli takie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, a więc obejmujące płacę zasadniczą wynikającą ze stawki osobistego zaszeregowania oraz dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli na podstawie obowiązujących przepisów płacowych pracownik ma prawo do takich dodatkowych składników.
Przy obliczaniu normalnego wynagrodzenia za pracę nadliczbową dla pracownika otrzymującego wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania, określonego stawką miesięczną, stawkę tę należy podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w miesiącu, w którym wystąpiła praca nadliczbowa. Następnie tak ustaloną stawkę godzinową mnoży się przez liczbę godzin pracy nadliczbowej.
Pracownikowi oprócz normalnego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje dodatek. Jego wysokość uzależniona jest od tego, w jakim dniu – wolnym czy roboczym dany pracownik świadczył pracę w godzinach nadliczbowych. Podstawę do wyliczenia tego dodatku stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia.
Przy obliczaniu dodatku za pracę nadliczbową dla pracownika otrzymującego wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania, określonego w stałej kwocie, należy podzielić stawkę miesięczną przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w miesiącu, w którym wystąpiła praca nadliczbowa. Dodatek za godzinę pracy nadliczbowej stanowi odpowiednio 50% lub 100% tej stawki.
W celu obliczenia należności za 1 godzinę ze zmiennych składników wynagrodzenia wynagrodzenie ustalone jak za urlop dzieli się przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w okresie, z którego ustala się to wynagrodzenie, a z otrzymanej w ten sposób stawki godzinowej wylicza się 60% tej stawki.
Przykład
Pracownik 12 września 2011 r. po zakończeniu pracy pełnił 5-godzinny dyżur w zakładzie, podczas którego przez 3 godziny pracował. Pracownik zatrudniony jest w podstawowym systemie czasu pracy ze stawką miesięczną w wysokości 4500 zł, a za czas dyżuru nie otrzymał wolnego.
Pracownikowi za dyżur pełniony 12 września przysługuje:
- wynagrodzenie za 2 godziny dyżuru, podczas których pozostawał tylko w dyspozycji pracodawcy, ale nie świadczył pracy,
- normalne wynagrodzenie z tytułu nadgodzin za 3 godziny dyżuru, podczas których wykonywał pracę,
- 50-procentowy dodatek z tytułu nadgodzin za 3 godziny dyżuru, podczas których wykonywał pracę.
Krok 1. Ustalamy wynagrodzenie za pozostawanie w gotowości do pracy
Obliczamy stawkę wynagrodzenia za jedną godzinę pracy (miesięczną stawkę wynagrodzenia dzielimy przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania we wrześniu):
4500 zł : 176 godz. = 25,57 zł/godz.
Następnie wynagrodzenie za 1 godzinę pracy mnożymy przez liczbę godzin dyżuru, podczas których nie była świadczona praca:
25,57 zł/godz. x 2 godz. = 51,14 zł.
Krok 2. Ustalamy wynagrodzenie za pracę świadczoną podczas dyżuru
Aby obliczyć wynagrodzenie za świadczoną podczas dyżuru pracę miesięczną, stawkę wynagrodzenia dzielimy przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania we wrześniu:
4500 zł : 176 godz. = 25,57 zł/godz.
Następnie wyliczamy normalne wynagrodzenie z tytułu nadgodzin (wynagrodzenie za 1 godzinę pracy mnożymy przez liczbę godzin nadliczbowych):
25,57 zł/godz. x 3 godz. = 76,71 zł.
Ustalamy dodatek za godziny nadliczbowe:
25,57 zł/godz. x 50% = 12,79 zł/godz.,
12,79 zł/godz. x 3 godz. = 38,37 zł.
Za wrzesień pracownik powinien otrzymać:
- płacę zasadniczą – 4500 zł,
- wynagrodzenie za 2 godziny dyżuru – 25,57 zł,
- normalne wynagrodzenie za 3 godziny nadliczbowe – 76,71 zł,
- dodatek za 3 godziny nadliczbowe – 38,37 zł,
czyli razem: 4640,65 zł.
Podstawa prawna:
- art. 151, 1511, 1515 Kodeksu pracy,
- rozporządzenie MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).