Do umowy zawartej na czas wykonania określonej pracy będą stosowane reguły dotyczące wszystkich umów o pracę, czyli zasady wskazane w Kodeksie pracy. Jest to jedna z kodeksowych umów o pracę. Jej specyfiką jest to, że strony nie wskazują terminu jej rozwiązania w postaci konkretnej daty. Umowa ta przeznaczona jest w celu zrealizowania prac, co do których trudno jest ustalić, kiedy zostaną ukończone.
Obowiązkowe ustalenia umowy kodeksowej
Umowa powinna zostać zawarta na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika potwierdzić na piśmie ustalenia co do stron umowy, jej rodzaju oraz warunków.
Zmiany w rozliczaniu „małych” umów zlecenia i o dzieło >>
Każda umowa o pracę (w tym też ta zawarta na czas wykonywania określonej pracy) powinna określać: strony umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności należy do nich zaliczyć rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, wymiar czasu pracy oraz termin jej rozpoczęcia (art. 29 § 1 k.p.). Umowa powinna precyzować pracę, na czas której jest ona zawierana. Chodzi tu o konkretne zadanie, którego stopień wykonania jest możliwy do ustalenia.
Przykład
Pracodawca – firma budowlana zawiera z pracownikiem umowę na czas wykonania prac wykończeniowych w jednym z lokali. Do zadań pracownika będzie należeć położenie podłóg, osadzenie drzwi oraz wyrównanie i malowanie ścian. Umowa zakończy się w momencie ukończenia wszystkich wskazanych w umowie prac.
Umowa o pracę powinna więc wskazywać, między kim zostaje nawiązany stosunek pracy, tzn. precyzyjnie określać pracodawcę oraz pracownika. Jeżeli np. pracodawca ma bardziej rozbudowaną strukturę (np. posiada centralę i oddziały) lub też jest częścią grupy przedsiębiorstw mających podobne nazwy, umowa o pracę powinna dokładnie wskazywać, który podmiot jest pracodawcą (z podaniem np. adresu, siedziby). Stosunkowo często sama umowa wskazuje, kto w danym momencie miał prawo reprezentować pracodawcę przy podpisywaniu umowy. Umowa powinna także określać datę, w której została podpisana, oraz od kiedy zostaje nawiązany stosunek pracy.
Budowa umowy o dzieło
Z kolei umowa o dzieło nie podlega tak daleko idącym ograniczeniom. Kodeks cywilny nie nakazuje nawet nadać tej umowie konkretnej formy, co oznacza, że może zostać zawarta nawet ustnie. Jednak, aby uniknąć ewentualnych problemów z dochodzeniem roszczeń wynikających z takiej umowy, powinna ona otrzymać formę pisemną i szczegółowo określać: kto jest zamawiającym, a kto przyjmującym zamówienie (wykonawcą dzieła), jakie dzieło ma zostać wykonane oraz wynagrodzenie za ukończoną pracę.
Umowa o dzieło z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym >>
Należy zaznaczyć, że umowy te w zakresie ich wykonywania są do siebie bardzo podobne. W praktyce różnica między nimi występuje jedynie w zakresie podporządkowania pracowniczego. Przy umowie o pracę jest ono bowiem nieodłącznym elementem. Natomiast gdyby okazało się, że umowa o dzieło jest wykonywana pod bieżącym kierownictwem innej osoby – umowa ta w rzeczywistości byłaby ukrytą umową o pracę.
Przykład
W zakładzie pracy X pracują osoby posiadające zarówno umowy o pracę, jak i umowy o dzieło. Pracodawca traktuje je jednakowo, tj. w każdym przypadku planuje czas pracy, wyznacza codzienne zadania i na bieżąco kontroluje pracę. W takim przypadku osoby posiadające umowy o dzieło mogą przypuszczać, że w rzeczywistości nawiązano z nimi stosunek pracy i przysługuje im roszczenie do sądu pracy o ustalenie jego istnienia.
Rodzaj pracy/dzieła
Bez uzgodnienia rodzaju pracy nie może być mowy o zawarciu umowy o pracę.
Rodzaj pracy może być określony w różnorodny sposób. Możliwe jest wskazanie zajmowanego stanowiska pracy, pełnionej funkcji czy też wskazanie specjalności posiadanej przez pracownika. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego umowa o pracę zawarta na czas pełnienia funkcji prezesa zarządu spółki handlowej jest umową o pracę na czas wykonania określonej pracy – art. 25 § 1 k.p. (wyrok SN z 25 stycznia 2007 r., I PK 213/06).
Zalety i wady umów cywilnoprawnych >>
Należy jednak odróżnić rodzaj pracy, tj. stanowisko, na którym będzie pracowała dana osoba, od pracy, która ma zostać wykonana w czasie trwania umowy zawartej na czas wykonania określonej pracy.
Przykład
Pracownik został zatrudniony na stanowisku specjalisty do spraw marketingu na czas wykonania pracy polegającej na zaprojektowaniu kampanii marketingowej nowej grupy produktów. Jako datę zakończenia pracy wyznaczono dzień przekazania pracodawcy dokumentacji zawierającej efekty pracy pracownika, czyli gotowy projekt.
W przypadku umów zawartych na czas wykonania określonej pracy wskazane jest także sporządzenie szczegółowego zakresu zadań pracownika, które mają zostać wykonane.
Podobnie w przypadku umowy o dzieło strony powinny precyzyjnie wskazać, co lub jaka praca ma zostać wykonana. W przypadku umowy o dzieło jest to o tyle istotne, że zamawiający nie ma bieżącego nadzoru nad osobą wykonującą dzieło. W art. 640 Kodeksu cywilnego jest jedynie wspomniane o ewentualnym obowiązku współdziałania tych osób. Jeżeli zaś do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Ponadto zamawiający może wezwać wykonawcę dzieła do zmiany sposobu jego tworzenia i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin, jeżeli przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający również może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
Termin wypłaty wynagrodzenia w umowie o pracę >>
Wymiar czasu pracy
W przypadku zatrudnienia pracownika należy określić w umowie wymiar jego czasu pracy. Jednak brak odpowiednich zapisów nie będzie powodował nieważności umowy, a w razie wątpliwości zostanie uznane, że pracownik zatrudniony jest w pełnym wymiarze czasu pracy.
Takiego obowiązku nie ma przy umowie o dzieło. Umowa ta jest typową umową nastawioną na rezultat. W odróżnieniu od umowy o pracę nie obowiązują tu żadne przepisy dotyczące czasu pracy ani pory jej wykonywania. Wykonawca dzieła ma w tych kwestiach pełną swobodę.
Podstawa prawna:
- art. 25 § 1, art. 29 Kodeksu pracy,
- art. 640 Kodeksu cywilnego.
Orzecznictwo:
- wyrok SN z 25 stycznia 2007 r. (I PK 213/06, OSNP 2008/5–6/63).