Stażem pracy są wszystkie okresy zatrudnienia u różnych pracodawców wraz z okresami niewykonywania pracy albo wykonywania jej na innej podstawie niż umowa o pracę. Okresy te wskazane są w Kodeksie pracy oraz w innych ustawach i aktach wykonawczych.
Istotne jest, że ani okres prowadzenia pozarolnicznej działalności gospodarczej, ani też świadczenia wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych nie podlegają wliczeniu do ogólnego stażu pracy.
Niezasadne lub niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę
W tej kategorii wyróżnia się dwie sytuacje:
- pracownik podejmuje pracę na skutek przywrócenia do pracy,
- pracownikowi przyznano odszkodowanie.
W pierwszej sytuacji pracownikowi, który podjął pracę wskutek przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Okresu pracy, za który nie przyznano wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu pociągającą za sobą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia (przepis stosuje się odpowiednio do pracownika, z którym niezgodnie z prawem rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia).
Czy do stażu urlopowego trzeba wliczać okresy pracy w agencji pracy tymczasowej >>
W drugiej sytuacji pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.
Rozwiązanie umowy w czasie ciąży lub urlopu macierzyńskiego
Zasadą jest, że pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z pracownicą w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego. Wyjątkiem jest rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Są to:
- zasiłek przysługujący do dnia porodu równy zasiłkowi macierzyńskiemu,
- zasiłek macierzyński przysługujący po porodzie.
Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Skrócenie okresu wypowiedzenia
Pracodawca może skrócić pracownikowi okres wypowiedzenia zgodnie z art. 361 k.p.
Muszą przy tym być spełnione warunki:
- pracownikowi wypowiedziano umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony,
- wypowiedzenie nastąpiło z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, określonych w odrębnych przepisach,
- w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę skrócono okres 3-miesięcznego wypowiedzenia (jednak najwyżej do jednego miesiąca).
W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Świadczenie to ma charakter odszkodowawczy, a więc pokrywa szkodę, jaką pracownik ponosi wskutek zastosowania takiej możliwości przez pracodawcę. Odszkodowanie jest równe wynagrodzeniu za pracę, jakie rzeczywiście otrzymałby pracownik, gdyby pracował do końca 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia.
Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu bez pracy do okresu zatrudnienia.
Urlopy bezpłatne
Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze art. 174 k.p. Zasady tej nie stosuje się w przypadkach uregulowanych odmiennie przepisami szczególnymi.
Jednym z takich przepisów jest art. 1741 k.p. Stanowi on, że za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami. Okres tego urlopu wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy, np. wymiar urlopu wypoczynkowego.
Wyjątek od zasady niezaliczania do pracowniczego stażu pracy okresów urlopów bezpłatnych określa także art. 205 § 4 k.p., który stanowi, że pracodawca jest zobowiązany na wniosek młodocianego – ucznia szkoły dla pracujących – udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres tego urlopu wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Innymi okresami nieświadczenia pracy zaliczanymi do pracowniczego stażu pracy są:
- okres pełnienia służby wojskowej;
Okresem zatrudnienia jest okres odbywania czynnej służby wojskowej oraz okres maksymalnie 30 dni po zakończeniu służby wojskowej.
Wielu pracodawców, ustalając uprawnienia do pewnych świadczeń pracowniczych, uwzględnia okresy zatrudnienia oraz okresy zaliczalne do okresów zatrudnienia. Ustalając uprawnienia np. do wysługi lat, czy też nagrody jubileuszowej, pracodawca obowiązany jest zaliczyć pracownikowi nie tylko okres służby wojskowej, ale również okres do 30 dni po zakończeniu służby wojskowej, w ciągu którego pracownik ma prawo zgłosić wniosek o dopuszczenie do pracy.
Zaliczanie okresu służby wojskowej do stażu pracy >>
- okres urlopu wychowawczego;
Prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 4. roku życia ma pracownica posiadająca 6-miesięczny okres zatrudnienia.
Podczas korzystania z urlopu wychowawczego następuje zawieszenie stosunku pracy. Okres ten jednak wlicza się do okresu zatrudnienia pracownicy, od którego zależą uprawnienia pracownicze i staż pracy.
- okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych;
Okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych.
Okresów tych nie wlicza się jednak do:
- okresów wymaganych do nabycia prawa i długości okresu pobierania zasiłku,
- okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego,
- stażu pracy określonego w odrębnych przepisach, wymaganego do wykonywania niektórych zawodów.
Innymi okresami nieświadczenia pracy zaliczanymi do pracowniczego stażu pracy są:
- praca w gospodarstwie rolnym,
- świadczenie pracy nakładczej,
- wykonywanie pracy przez skazanego,
- praca za granicą,
- studia doktoranckie.
Podstawa prawna:
- art. 361, 174, 1741, 205 § 4 Kodeksu pracy.