Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych na podstawie art. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (zwana dalej ustawą) mają pracownicy bez względu na podstawę nawiązanego stosunku pracy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, jeżeli nie są pracodawcami.
WAŻNE!
Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej. W szczególności nie może to być warunkiem nawiązania stosunku pracy i pozostawania w zatrudnieniu oraz awansowania pracownika (art. 3 ustawy).
Przepisy ustawy o związkach zawodowych oraz innych powszechnie obowiązujących aktów prawnych nie regulują trybu i zasad przyjmowania członków do związku zawodowego. W tej sprawie art. 13 pkt 5 ustawy odsyła do statutu związkowego. To on określa strukturę organizacyjną związków, jak również zasady i cel ich działania. W statucie wskazuje się m.in. zasady członkostwa oraz sprawowania funkcji związkowych. Podstawą do stanowienia reguł przyjmowania nowych członków mogą być także uchwały statutowych organów związkowych.
Czy bez konsultacji ze związkami zawodowymi można zmienić postanowienie regulaminu pracy >>
Przyjmowanie nowych członków związku
Tryb przyjmowania nowych członków do związku zawodowego przeważnie rozpoczyna się od złożenia pisemnej deklaracji członkostwa przez kandydata. W deklaracji poza danymi osobistymi podaje się również informacje dotyczące wykonywanego zawodu lub zajmowanego stanowiska. W zależności od stopnia szczegółowości deklaracji kandydat na członka związku może zostać zobowiązany np. do opisania przebiegu swojej pracy zawodowej. Często wymaga się również informacji o przynależności do stowarzyszeń lub innych organizacji.
WAŻNE!
W złożonej deklaracji kandydat na członka związku może zostać zobowiązany do złożenia oświadczenia o tym, że żaden inny związek zawodowy nie reprezentuje jego interesów.
Członkostwo w jednym związku zawodowym nie zawsze musi wykluczać możliwość przynależności do innej organizacji związkowej.
Wypełniona deklaracja może zostać złożona osobiście w siedzibie związku lub wysłana pocztą. Szczegółowe warunki dotyczące sposobu jej przekazania władzom związku powinny być określone w statucie.
Kolejnym krokiem jest rozpatrzenie kandydatury przez władze związku. Członkostwo nabywa się w drodze uchwały zarządu związku. Przeważnie zarząd związku decyzje w sprawie przyjęcia lub odmowy przyjęcia nowego członka podejmuje w terminie nie dłuższym niż 30 dni od daty złożenia deklaracji przez kandydata na członka. Oczywiście zapisy statutu związku mogą przewidywać inny termin na podjęcie takiej decyzji.
Przykład
Pracownik chciał wstąpić do związku zawodowego działającego w jego zakładzie pracy, spotkał się jednak z decyzją odmowną. Nie otrzymał w związku z tym żadnej odpowiedzi w formie pisemnej.
Takie zachowanie związków zawodowych należy uznać za prawidłowe, gdyż przepisy prawa nie nakładają takiego obowiązku, chociaż większość organizacji związkowych o takiej decyzji informuje kandydata właśnie na piśmie. Co więcej, przyjmuje się, że decyzja odmowna powinna być uzasadniona. W przypadku braku zapisu w statucie potwierdzającego taką właśnie formę odmowy przyjęcia do grona członków związku można przyjąć, że może być ona dokonana również ustnie.
Zarząd związku, podejmując uchwałę w sprawie przyjęcia w poczet członków związku nowego pracownika, ocenia w szczególności jego postawę pracowniczą, przestrzeganie zasad współżycia społecznego i etyki zawodowej.
Przykład
Nowo zatrudniony pracownik złożył podanie o przyjęcie go w struktury związków zawodowych działających przy zakładzie pracy. W pisemnej odpowiedzi otrzymał decyzję odmowną ze względu na niespełnienie podstawowych warunków, jakie muszą spełniać członkowie związku. Taki pracownik w pierwszej kolejności po otrzymaniu decyzji powinien zapoznać się ze statutem i ustalić, czy:
- spełnia określone w nim wymogi do przyjęcia w poczet członków,
- statut przewiduje możliwość odwołania od decyzji odmawiającej przyjęcia do grona członków związku.
W przypadku gdy te warunki są spełnione, może skorzystać z drogi odwoławczej. Od uchwały odmawiającej przyjęcia do związku może bowiem przysługiwać prawo wniesienia odwołania do walnego zebrania, w terminie np. nie dłuższym niż 14 dni od dnia jej doręczenia. Walne zebranie rozpatruje odwołanie na najbliższym posiedzeniu, a jego decyzja jest ostateczna.
Dowodem przynależności do związku może być ważna legitymacja związkowa wydana przez zarząd związku.
Obowiązki członka związku
Poza wieloma uprawnieniami członek związku zobowiązany jest również do przestrzegania postanowień statutu związku w zakresie swoich zobowiązań względem organizacji, do której przynależy.
Czy można przyznawać świadczenia socjalne bez zgody związków zawodowych >>
Członek związku ma obowiązek:
- przestrzegać postanowień statutu i uchwał organów związku,
- uczestniczyć w życiu związku i regularnie płacić składki członkowskie, jeśli obowiązek ich uiszczania został przyjęty uchwałą walnego zebrania związku,
- uczestniczyć w działaniach podejmowanych przez związek,
- przestrzegać zasad wzajemnego poszanowania i pomocy – w życiu związkowym oraz na stanowisku pracy,
- przestrzegać zasad etyki zawodowej oraz zasad współżycia społecznego.
Opłacanie składek na związek jest niekwestionowanym obowiązkiem każdego członka. Nie należy zapominać, że składki członkowskie składają się na majątek związku. Stawka składki powinna być określona w statucie, może ona wynosić miesięcznie np. 0,5% wysokości wynagrodzenia brutto pracujących członków związku lub może zostać określona kwotowo. Terminowe opłacanie składek jest warunkiem bycia pełnoprawnym członkiem związku zawodowego.
Coraz częściej można spotkać deklaracje opłacania składek, które każdy z członków musi podpisać. Zawierają one zobowiązanie członka do co miesięcznego potrącania z jego wynagrodzenia składki związkowej na rzecz danego związku. Zobowiązanie takie powinno zawierać informacje dotyczące związku, na którego rzecz składka jest potrącana, wskazywać numer konta bankowego związku oraz wysokość składki. Deklaracja może również informować, że pracownik zezwala na dokonywanie takich potrąceń do czasu złożenia pisemnego odwołania tej decyzji.
Podstawa prawna: