Zasadą jest, że nauczycielom przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany w okresach miesięcznych, poczynając od 4. roku pracy, z tym że dodatek ten nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia zasadniczego (art. 33 Karty Nauczyciela). Dodatek ten jest wypłacany w okresach miesięcznych, poczynając od 4. roku pracy.
Minister Edukacji Narodowej określił w rozporządzeniu w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli ogólne warunki przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (zwanym dalej rozporządzeniem), szczególne przypadki zaliczania okresów zatrudnienia oraz innych okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat. Natomiast szczegółowe warunki przyznawania dodatku stażowego określają organy prowadzące (jednostki samorządu terytorialnego) w regulaminach wynagradzania.
Zgodnie z przepisami wymienionego rozporządzenia do okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Prawo do dodatku stażowego, a także do jego wypłaty od 1 stycznia 2005 r. nabywają nauczyciele niezależnie od wymiaru zatrudnienia. Tak więc również ci, którzy, rozpoczynając pracę w szkole, są zatrudnieni w wymiarze niższym niż 1/2 etatu. Także wcześniejsze okresy zatrudnienia w wymiarze niższym niż 1/2 etatu zaliczane są do okresu zatrudnienia mającego wpływ na wysokość otrzymywanego dodatku stażowego.
Odrębnie w każdej szkole
Nauczyciele podejmują często dodatkowe zatrudnienie w innych szkołach. W takich przypadkach „dodatkowi” pracodawcy mają wątpliwości, czy nauczycielom tym należy wypłacać dodatek za wysługę lat, a jeżeli tak, to w jakiej wysokości, czy też nabywają do tego dodatku prawo od początku.
Nauczycielowi pozostającemu jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy okresy uprawniające do dodatku za wysługę lat ustala się odrębnie dla każdego stosunku pracy. Do okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatku za wysługę lat nie wlicza się okresu pracy w innym zakładzie, w którym nauczyciel jest lub był jednocześnie zatrudniony. Do okresu dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się okresów podstawowego zatrudnienia.
Przykład
Nauczyciel języka polskiego pracował przez 11 lat w bibliotece publicznej. 1 września 2006 r. rozpoczął pracę jako nauczyciel w szkole podstawowej. Pracodawca zaczął wypłacać temu nauczycielowi dodatek za wysługę lat w wysokości 11%, od 1 września 2007 r. 12%, a od 1 września 2008 r. 13%. 1 września 2007 r. nauczyciel ten rozpoczął pracę w gimnazjum w wymiarze 1/2 etatu. Prawo do dodatku stażowego w gimnazjum nauczyciel ten nabywa od początku, tj. dopiero w 4. roku pracy.
Od powyższej zasady ustawodawca przewidział jednak pewne wyjątki, które określił w § 7 ust. 3 i 4 rozporządzenia. Otóż nauczycielowi pozostającemu w stosunku pracy jednocześnie w kilku szkołach w wymiarze łącznie nieprzekraczającym obowiązującego nauczyciela wymiaru zajęć do okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat w każdej ze szkół wlicza się zakończone okresy zatrudnienia.
Przykład
Ten sam nauczyciel, opisany w poprzednim przykładzie, rozpoczął pracę w szkole podstawowej i w gimnazjum, w każdej w wymiarze 1/2 etatu. Łącznie wymiar zatrudnienia tego nauczyciela nie przekracza całego etatu. Dlatego też u obydwu pracodawców wcześniejszy 11-letni okres zatrudnienia zostanie zaliczony do ustalenia wysokości dodatku za wysługę lat.
Od dnia 1 stycznia 2005 r. na prawo do dodatku stażowego nie ma wpływu wymiar zatrudnienia. Oznacza to, że nauczyciel, który podejmuje pierwszą pracę w życiu np. w wymiarze 1/4 etatu, również nabywa prawo do dodatku w 4. roku pracy. Także wcześniejsze okresy zatrudnienia w wymiarze niższym niż 1/2 etatu zaliczane są do okresu zatrudnienia mającego wpływ na wysokość otrzymywanego dodatku stażowego.
Nauczycielowi mianowanemu lub dyplomowanemu, który przeszedł do pracy w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej lub okręgowej komisji egzaminacyjnej na stanowisko wymagające kwalifikacji pedagogicznych, do okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat wlicza się okresy pracy zaliczane do dodatku za wysługę lat w szkole, w której nauczyciel otrzymał urlop bezpłatny na czas zajmowania tego stanowiska.
Reguły wypłacania dodatku
Organy prowadzące szkoły określają zasady wypłacania dodatku za wysługę lat. Jednostki samorządu terytorialnego czynią to corocznie w regulaminach wynagradzania, natomiast dla nauczycieli zatrudnionych w placówkach prowadzonych przez organy rządowe robi to minister.
WAŻNE!
Dodatek za wysługę lat nauczyciel otrzymuje za dni pracy i jest on wypłacany w terminie wypłaty wynagrodzenia.
W okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy do najczęściej spotykanych zapisów w regulaminach wynagradzania możemy zaliczyć zapis „dodatek za wysługę lat przysługuje również za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby lub konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie lub zasiłek z ubezpieczenia społecznego”. Przy takim zapisie nauczyciel w okresie choroby otrzymuje dodatek za wysługę lat.
Regulamin wynagradzania powinien zawierać również zapisy dotyczące wypłaty tego dodatku w związku z upływem kolejnego roku zatrudnienia czy dostarczenia dodatkowych świadectw pracy mających wpływ na jego wysokość.
Zapis ten może brzmieć „dodatek za wysługę lat przysługuje:
- począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nauczyciel nabył prawo do dodatku lub wyższej stawki dodatku, jeżeli nabycie prawa nastąpiło w ciągu miesiąca,
- za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku lub wyższej stawki dodatku nastąpiło pierwszego dnia miesiąca”.
Przepisy rozporządzenia do okresu pracy uprawniającego do dodatku za wysługę lat zaliczają inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Takimi okresami są okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, stypendium dla osób odbywających staż na podstawie przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych, udokumentowane okresy zatrudnienia za granicą repatriantów oraz osób uznanych za repatriantów.
Podstawa prawna:
- art. 33 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674 ze zm.),
- § 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (DzU nr 22, poz. 181 ze zm.).