Każdy pracodawca ma obowiązek w stosunku do zatrudnianych u siebie pracowników tworzyć i wypełniać ewidencję czasu pracy. Dokument ten jest podstawą rozliczenia czasu pracy pracownika w danym miesiącu czy okresie rozliczeniowym, a co za tym idzie, jest również podstawą do rozliczenia przysługującego pracownikowi wynagrodzenia.
Zakres podmiotowy ewidencji czasu pracy
Obowiązek tworzenia ewidencji czasu pracy dotyczy wszystkich pracowników, bez względu na system czasu pracy oraz organizację czasu pracy, w jakiej są zatrudnieni (art. 149 § 1 k.p.). Obowiązek ten dotyczy również pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy, zatrudnionych w zadaniowym systemie czasu pracy oraz tych, którym przysługuje ryczałtowa forma wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych lub za pracę w porze nocnej. W stosunku jednak do tych grup pracowników pracodawca nie ma obowiązku ewidencjonowania godzin pracy, a co za tym idzie, w poszczególnych rubrykach odnoszących się do danych dni pracodawca zapisuje jedynie informację o tym, że pracownik pracował - oznaczając ten fakt określonym symbolem np. P, nie zaś tak jak w przypadku pozostałych pracowników - ile godzin pracował (art. 149 § 2 k.p.). Ewidencja prowadzona jest jedynie w celu rejestracji wykorzystanych dni urlopu, zwolnień od wykonywania pracy oraz innych usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych nieobecności w pracy.
WAŻNE!
W stosunku do kierowców istnieje obowiązek ewidencjonowania poszczególnych godzin pracy, bez względu na system czasu pracy, w którym są zatrudnieni - również w systemie zadaniowego czasu pracy (art. 25 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców).
Nieprowadzenie ewidencji czasu pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym zagrożone karą grzywny w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł (art. 281 pkt 6 k.p.).
Zakres przedmiotowy ewidencji czasu pracy
Ewidencja czasu pracy obejmuje swoim zakresem wszystkie informacje, które potrzebne są pracodawcy do rozliczenia czasu pracy, a więc i do naliczenia wynagrodzenia pracownika za dany okres.
Pracodawca ma zatem obowiązek zamieścić w niej dane obejmujące:
• pracę w poszczególnych dobach roboczych, w tym pracę:
- w niedziele i święta,
- w porze nocnej,
- w godzinach nadliczbowych,
- w dni wolne od pracy wynikające z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy,
• dyżury,
• urlopy,
• zwolnienia od pracy oraz
• inne usprawiedliwione i nieusprawiedliwione nieobecności w pracy (§ 8 pkt 1 rozporządzenia w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika).
Trzeba jednak pamiętać, że w niektórych grupach pracowniczych pojawiają się również inne niż ww. kategorie związane z czasem pracy. W takich przypadkach ewidencja czasu pracy musi uwzględniać również i te kategorie. Dotyczy to w szczególności kierowców, w których czasie pracy wyróżniamy dodatkowo przerwę na odpoczynek czy przerwę w prowadzeniu pojazdu, gotowość do pracy czy różne formy dyżuru, oraz pracowników służby zdrowia, u których pojawia się kategoria dyżuru medycznego oraz gotowości do pracy. W przypadku pracowników zatrudnionych w przerywanym systemie czasu pracy konieczne jest zaś zamieszczanie informacji również o tej przerwie.
Wymogi formalne
Ewidencja czasu pracy powinna być prowadzona jako karta, a co za tym idzie, powinna występować w formie papierowej. Jak zostało jednak w praktyce przyjęte, ewidencję można tworzyć również w formie elektronicznej, najczęściej przez dokonywanie wpisów w programie komputerowym do tego celu stworzonym. Taką formę prowadzenia czy uzupełniania ewidencji czasu pracy dopuszcza się jednak tylko w przypadku, gdy możliwe jest wykonanie wydruku z tego programu. Jest bowiem to niezbędne ze względu na ewentualną konieczność udostępnienia takiej ewidencji pracownikowi - na jego żądanie oraz np. Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzającej kontrolę czasu pracy w zakładzie pracy.
Brak jest powszechnie obowiązującego wzoru ewidencji czasu pracy. Pracodawca może zatem stworzyć ją według własnych upodobań, z tym jednak zastrzeżeniem, że musi ona obejmować miejsce na wszystkie informacje, które obowiązkowo muszą być w niej zawarte, czyli co do zasady na: pracę w poszczególnych dobach roboczych (w tym pracę w niedziele i święta, w porze nocnej, w nadgodzinach oraz w dniach wolnych od pracy wynikające z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy), dyżury, urlopy, zwolnienia od pracy oraz inne usprawiedliwione i nieusprawiedliwione nieobecności w pracy. Sam zaś wygląd ewidencji czasu pracy zależy od pracodawcy.
Nie ma również prawnych przeciwwskazań, aby pracodawca korzystał ze wzorów ewidencji pojawiających się na rynku - w Internecie czy w sklepach z formularzami. Trzeba jednak pamiętać, że to do obowiązku pracodawcy należy skonfrontowanie danych na wpisanie, które znajdują się w takiej ewidencji, z danymi, które muszą się w niej znaleźć. Jeśli w formularzu brak będzie miejsca na jakąś informację, np. o pracy w godzinach nadliczbowych, nie oznacza to, że pracodawca jest zwolniony z uwzględniania tej informacji w ewidencji. Wręcz przeciwnie - jeśli jej nie uzupełni, będzie odpowiedzialny za jej brak, w razie np. kontroli Państwowej Inspekcji Pracy.
Obowiązujące przepisy nie określają również okresu, na jaki ma być tworzona ewidencja czasu pracy. A zatem to do pracodawcy zależy decyzja, na jaki okres ewidencja taka będzie tworzona - w praktyce występują zatem ewidencje miesięczne, na pełne okresy rozliczeniowe oraz na okresy roczne. Bez względu jednak na okres, jaki obejmuje ewidencja czasu pracy, pracodawca ma obowiązek wypełniać ją nie rzadziej niż raz w miesiącu - jest to niezbędne ze względu na konieczność comiesięcznego rozliczania czasu pracy, w celu prawidłowego ustalenia wynagrodzenia.
Dodatkowo do karty ewidencji czasu pracy pracodawca ma obowiązek dołączać wnioski pracownika o udzielenie czasu wolnego od pracy w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych, jeśli pracownik wnioski takie składa (§ 8a rozporządzenia w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika).
Podstawa prawna:
• art. 149 § 1 i 2, art. 281 pkt 6 Kodeksu pracy,
• art. 25 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (DzU nr 92, poz. 879),
• § 8 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286).