Okresy wypoczynku – to czas, jaki musi mieć zapewniony pracownik w celu odpowiedniej regeneracji sił po pracy. Okres odpoczynku nie powinien być przerywany. Podobnie jak urlop okres odpoczynku nie podlega jakiejkolwiek kontroli ze strony pracodawcy. Czas przeznaczony na odpoczynek może być wykorzystany przez pracownika w dowolny sposób.
Pracownikowi przysługuje:
- co najmniej 15-minutowa przerwa wliczana do czasu pracy w przypadku wykonywanej pracy przez co najmniej 6 godzin w ciągu doby,
- co najmniej 11-godzinny nieprzerwany dobowy odpoczynek (przy czym przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od pierwszej godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy),
- co najmniej 35-godzinny nieprzerwany tygodniowy odpoczynek (przy czym przez tydzień należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego i co do zasady powinien obejmować niedzielę).
Zasady 11-godzinnego dobowego odpoczynku nie stosuje się:
- do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii – wówczas przysługuje im jednak w okresie rozliczeniowym równoważny okres odpoczynku,
- przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy, przy których jest stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 16 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca – pracownikowi przysługuje jednak w zamian bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku przewidzianego w art. 133 k.p. (dot. odpoczynku tygodniowego),
- do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych, przy których jest stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca – pracownikowi przysługuje jednak w zamian bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy odpoczynek przez czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku przewidzianego w art. 133 k.p. (dot. odpoczynku tygodniowego).
Zasada tygodniowego odpoczynku również może ulec pewnym ograniczeniom. W odniesieniu do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii oraz w przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, tygodniowy nieprzerwany odpoczynek może obejmować mniejszą liczbę godzin, nie może być jednak krótszy niż 24 godziny. Odpoczynek tygodniowy powinien przypadać również w niedzielę, rozumianą jako 24 kolejne godziny, poczynając od godziny 6.00 w tym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Natomiast w sytuacji gdy praca jest dozwolona w niedzielę odpoczynek może przypadać w innym dniu niż niedziela.
Odpoczynek dobowy oraz tygodniowy nie może być przerywany przez pracodawcę:
- poleceniem pełnienia dyżuru, podczas którego pracownik musiałby pozostawać w gotowości do wykonywania pracy poza normalnymi godzinami pracy oraz
- poleceniem pracy w godzinach nadliczbowych, wydawanym ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy.