Oprócz zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, mianowania, wyboru czy spółdzielczej umowy o pracę, możliwe jest również zatrudnienie w oparciu o powołanie. Jak funkcjonuje to w praktyce i czy to się opłaca?
- Zatrudnienie na podstawie powołania
- Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania
- Czy przy powołaniu jest konkurs?
- Kiedy dochodzi do powołania?
- Zostałem powołany na stanowisko a jestem zatrudniony - co zrobić?
- Odwołanie powołanego pracownika
- Jestem w ciąży - zostałam odwołana - co mi przysługuje?
Zatrudnienie na podstawie powołania
Zatrudnienie na podstawie powołania jest uregulowane w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm., dalej jako: KP). Pomimo regulacji tego zagadnienia w KP, w zależności od powołania - stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych, niż KP, przepisach.
Z przepisu przewidującego powołanie, jako sposób obsadzenia stanowiska musi wynikać, że powoduje ono powstanie stosunku pracy określonego w art. 68 § 1 KP.
Może w praktyce występować powołanie na stanowisko, jako czynność czysto techniczna (powierzenie stanowiska), ale bez nawiązywania stosunku pracy, tzw. "pozorne powołanie". Nie należy tego mylić.
Każdorazowo powołanie powinno być dokonane na piśmie.
Niemniej jednak nie należy zapominać o tzw. pragmatykach pracowniczych, zatem generalnej zasadzie wynikającej z KP, stanowiącej, że jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy KP stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami.
Powołanie z pośród stosunku pracy zawartego na podstawie umowy o pracę, mianowania, wyboru czy spółdzielczej umowy o pracę jest najmniej stabilną formą zatrudnienia. Dlaczego? Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał.
Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania
Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się:
- na czas nieokreślony;
- na okres powołania - jeżeli na podstawie przepisów szczególnych pracownik został powołany na czas określony.
Główny Inspektor Transportu Drogowego jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów.
Dyrektor urzędu żeglugi śródlądowej.
Prezesa ZUS powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego złożony po zasięgnięciu opinii Rady Nadzorczej Zakładu.
Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego jest powoływany przez starostę.
Dyrektora przedsiębiorstwa państwowego powołuje rada pracownicza.
Prezes NBP jest powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Głównego Inspektora Pracy powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Pracy i właściwej komisji sejmowej.
Czy przy powołaniu jest konkurs?
Nie jest obligatoryjne organizowanie konkurs przy powołaniu. Nie zmienia to jednak faktu, że powołanie może być i zwykle jest, poprzedzone konkursem, choćby przepisy szczególne nie przewidywały wymogu wyłonienia kandydata na stanowisko wyłącznie w wyniku konkursu.
Kiedy dochodzi do powołania?
Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się w terminie określonym w powołaniu, a jeżeli termin ten nie został określony - w dniu doręczenia powołania (chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej).
Zostałem powołany na stanowisko a jestem zatrudniony - co zrobić?
W takiej sytuacji należy porozumieć się z pracodawcą. Najlepiej rozwiązać umowę na mocy porozumienia stron, w dogodnym terminie, nie kolidującym z momentem rozpoczęcia pracy na mocy powołania.
Jeżeli nie będzie takiej możliwości należy złożyć wypowiedzenie. Zgodnie z KP, jeżeli pracownik powołany na stanowisko w wyniku konkursu pozostaje w stosunku pracy z innym pracodawcą i obowiązuje go trzymiesięczny okres wypowiedzenia, może on rozwiązać ten stosunek za jednomiesięcznym wypowiedzeniem.
Odwołanie powołanego pracownika
Jak już było wskazane powołanie jest niestabilną formą zatrudnienia. Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Odwołanie powinno być dokonane na piśmie.
Nawet jeżeli powołanie było dokonane na określony czas, np. 6 miesięcy - to również taka osoba może być odwołana przed upływem końca okresu powołania.
Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę.
W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem.
Na wniosek lub za zgodą pracownika odwołanego pracodawca może zatrudnić go w okresie wypowiedzenia przy innej pracy, odpowiedniej ze względu na jego kwalifikacje zawodowe, a po upływie okresu wypowiedzenia zatrudnić na uzgodnionych przez strony warunkach pracy i płacy.
Jestem w ciąży - zostałam odwołana - co mi przysługuje?
W pewnych przypadkach przy powołania ma miejsce ochrona, dot. to jednak osób znajdujących się w szczególnej sytuacji, np. w ciąży czy w wieku przedemerytalnym.
W razie odwołania pracownicy w okresie ciąży, organ odwołujący jest obowiązany zapewnić jej inną pracę, odpowiednią ze względu na jej kwalifikacje zawodowe, przy czym przez okres równy okresowi wypowiedzenia pracownica ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem.
Jeżeli jednak pracownica nie wyrazi zgody na podjęcie innej pracy, stosunek pracy ulega rozwiązaniu z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, którego bieg rozpoczyna się od dnia zaproponowania na piśmie innej pracy.
Taka ochrona przysługuje też w razie odwołania pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 2 lata do nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)