Koniec z wyzyskiem pracowników i zleceniobiorców - kim będzie Rzecznik Praw Pracowniczych? Jest projekt ustawy o Rzeczniku Praw Pracowniczych (dalej jako: projekt), już niebawem będzie wiadomo jaki będzie efekt konsultacji i co z nową instytucją.
- Niezależny organ ochrony prawa - w tym interesów pracowniczych
- Ochrona osób wykonujących pracę zależną - nie tylko pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę
- Kto może zostać Rzecznikiem Praw Pracowniczych?
- Powołanie i odwołanie Rzecznika Praw Pracowniczych
Niezależny organ ochrony prawa - w tym interesów pracowniczych
Jak wynika z projektu Rzecznik Praw Pracowniczych (RPP) ma być niezależnym organem ochrony prawa powołanym do ochrony wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną, bez względu na podstawę ich zatrudnienia, w tym w szczególności – zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, stosunków administracyjnoprawnych oraz stosunków cywilnoprawnych. Z wnioskiem mogą zwracać się do Rzecznika osoba wykonująca pracę zależną, związek zawodowy lub inna organizacja społeczna działająca na rzecz osób wykonujących pracę zależną. RPP ma w szczególności dbać o takie wartości i prawa, a w razie potrzeby ich bronić, jak: wolności zrzeszania się w związkach zawodowych; prawa dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach; wolności wyboru i wykonywania zawodu; wolności wyboru miejsca pracy; prawa do minimalnego wynagrodzenia za pracę; prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy; prawa do wypoczynku; prawa do zabezpieczenia społecznego; wolności od dyskryminacji oraz równości kobiet i mężczyzn. Da się zauważyć, że to najważniejsze i podstawowe nomy dot. pracy.
Co ważne, RPP ma działać przy pomocy biura i zastępcy. Oczywiście w zakresie swoich kompetencji RPP ma współpracować i współdziałać z innymi organami władzy publicznej, w tym w szczególności z ministrem właściwym do spraw pracy, właściwymi organami Państwowej Inspekcji Pracy, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka, Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorców, a także – z organizacjami społecznymi. Jest to niezwykle ważne, ponieważ instytucje te, wzajemnie mogą "czerpać" od siebie, w zakresie prowadzonych spraw, potrzebnych informacji w zakresie zatrudnienia, konsultacji projektów ustawy, opiniowania istotnych zagadnień prawnych z zakresu prawa pracy i wiele, wiele innych.
Ochrona osób wykonujących pracę zależną - nie tylko pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę
Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy: "(…) Do zadań Rzecznika Praw Pracowniczych będzie należała ochrona wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną, bez względu na podstawę ich zatrudnienia, w tym w szczególności – zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, stosunków administracyjnoprawnych oraz stosunków cywilnoprawnych. Rzecznik Praw Pracowniczych będzie w szczególności stał na straży przysługujących osobom wykonującym pracy zależną konstytucyjnych wolności i praw. Mowa tu m.in. o wolności zrzeszania się w związkach zawodowych, prawie dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach, wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, prawie do minimalnego wynagrodzenia za pracę, prawie do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, prawie do wypoczynku, prawie do zabezpieczenia społecznego, a także wolności od dyskryminacji oraz równości kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu. Projektodawcy wychodzą bowiem z założenia, że wymienione konstytucyjne wolności i prawa odnoszą się do wszystkich osób wykonujących pracę zależną, a nie jedynie osób zatrudnionych w stosunku pracy. Tymczasem dotychczasowy system ich ochrony gwarantował je w istocie wyłącznie w odniesieniu do osób zatrudnionych w stosunku pracy."
Kto może zostać Rzecznikiem Praw Pracowniczych?
Jak na ten moment stanowi projekt, Rzecznikiem Praw Pracowniczych może zostać osoba, która spełnia ściśle określone kryteria. Wydaje się, że zostały one prawidłowo określone.
1) jest obywatelem polskim; 2) ukończyła 30 lat; 3) ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznawane w Rzeczypospolitej Polskiej; 4) wyróżnia się wiedzą dotyczącą praw osób wykonujących pracę zależną i ich ochrony; 5) nie została skazana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe; 2 6) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków Rzecznika Praw Pracowniczych.
Powołanie i odwołanie Rzecznika Praw Pracowniczych
W założeniu, na ten moment w myśl projektu (co oczywiście może jeszcze ulec zmianie) Rzecznika Praw Pracowniczych powołuje na czteroletnią, nieodnawialną kadencję Sejm bezwzględną większością głosów spośród kandydatów wyłonionych w drodze otwartego i jawnego naboru. Konsekwentnie, Rzecznik Praw Pracowniczych może zostać odwołany przez Sejm większością 3/5 głosów na wniosek Marszałka Sejmu w przypadku, gdy: 1) zrzekł się wykonywania obowiązków; 2) stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił stwierdzonych orzeczeniem lekarskim; 3) został prawomocnie skazany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe; 4) w chwili wyboru nie spełniał wymogów określonych w ustawie.