Opieka na dziecko zdrowe to prawo pracownika wynikające z art. 188 Kodeksu pracy. Ile dni opieki przysługuje w roku? Do jakiego wieku dziecka można korzystać z opieki? Jak napisać wniosek?
- Opieka na dziecko zdrowe – ile dni?
- Opieka na dziecko a urlop wypoczynkowy
- 2 dni opieki na dziecko – do ilu lat?
- 2 dni opieki na dziecko – wniosek
- Opieka na dziecko chore – zwolnienie lekarskie
Opieka na dziecko zdrowe – ile dni?
Ile dni opieki na dziecko zdrowe przysługuje pracownikowi? Kodeks pracy przyznaje 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem zdrowym. Podstawą prawną tego uprawnienia jest art. 188 KP.
Czy przy umowie na niepełnym etacie również można wnioskować o 2 dni opieki na dziecko? Wymiar 2 dni należy się pracownikowi zatrudnionemu na pełnym etacie. Natomiast niepełny etat również daje prawo do zwolnienia od pracy na dziecko zdrowe, jednak w wymiarze godzinowym odpowiednio pomniejszonym. 16 godzin pomniejsza się proporcjonalnie do etatu. Zgodnie z tą regułą np. połowa etatu daje prawo do 8 godzin, ¼ etatu uprawnia do 4 godzin zwolnienia. Co ważne, przy obliczeniach niepełną godzinę zaokrągla się w górę.
Ile będzie opieki na dziecko przy 1/3 etatu, a ile przy 2/5 etatu?
16/3 = 5,3
16 x 2/5 = 6,4
Otrzymany wynik zaokrąglamy w górę do pełnej godziny. Osobie zatrudnionej na 1/3 etatu przysługuje 6 godzin opieki na dziecko zdrowe z art. 188 KP, a osobie zatrudnionej na 2/5 etatu – 7 godzin.
Pracownik pełnoetatowy decyduje o tym, czy wykorzysta opiekę na dziecko w dniach czy w godzinach. Przesądza o tym pierwszy w danym roku kalendarzowym wniosek o opiekę złożony na podstawie art. 188 KP. Jeśli pracownik zawnioskuje o wolne w godzinach to w ten sposób będzie mógł wykorzystać pozostały do końca roku wymiar zwolnienia.
Zwolnienie od pracy z tytułu opieki na dziecko zdrowe w wymiarze godzinowym udzielane jest także w przypadku pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy wynikająca z odrębnych przepisów jest niższa niż 8 godzin.
Pracownikowi przysługuje 1 dzień lub 8 godzin opieki na dziecko. Może wykorzystać opiekę w wymiarze godzinowym:
- przed rozpoczęciem pracy w danym dniu – 4 godziny później rozpocznie pracę w dwa dni,
- na koniec pracy – 4 godziny wcześniej zakończy pracę w dwa dni,
- lub w trakcie pracy – po 2 godzinach pracy będzie miał 4 godziny wolnego, a następnie wróci na 2 godziny pracy (przez dwa dni).
Innym sposobem jest pomieszanie różnych możliwości, np. rozpoczęcie pracy 4 godziny później jednego dnia, a drugiego wcześniejsze wyjście z pracy.
Pierwszy wniosek przesądza również o tym, kto w danym roku będzie mógł skorzystać z omawianego uprawnienia. W przypadku złożenia wniosku przez matkę dziecka o jeden dzień opieki z art. 188 KP, drugi dzień także pozostanie do wykorzystania matce dziecka. Warto więc już przed złożeniem wniosku porozumieć się w tej sprawie z drugim rodzicem. Zgodnie z art. 1891 KP z omawianego uprawnienia może korzystać tylko jedno z rodziców.
Kolejną kwestią jest liczba dzieci. Czy wymiar opieki na dziecko rośnie wraz z liczbą dzieci? Nie, Kodeks pracy nie przewiduje takiej zasady.
Opieka na dziecko a urlop wypoczynkowy
Opieka na dziecko z art. 188 KP nie stanowi urlopu wypoczynkowego. Jest to odrębne uprawnienie rodzicielskie. Inaczej też niż urlop wypoczynkowy, niewykorzystana nie przechodzi na rok kolejny. Jeśli pracownik nie skorzysta z 2 dni opieki na dziecko, po prostu mu przepadają. Z dniem 1 stycznia roku następnego nabędzie prawo do 2 dni opieki w nowym roku kalendarzowym.
Pytanie o opiekę na dziecko w kontekście urlopu wypoczynkowego często pojawia się przy instytucji zwolnienia lekarskiego na dziecko (potocznie nazywane jest również opieką na dziecko, z tym że w tej sytuacji jest to dziecko chore). Czy takie zwolnienie przerywa urlop wypoczynkowy? Nie. Uznaje się, że rodzic przebywający na urlopie wypoczynkowym może zapewnić dziecku należytą opiekę w chorobie.
Po więcej informacji na ten temat odsyłam do artykułu: Zwolnienie lekarskie na dziecko – ile dni?
2 dni opieki na dziecko – do ilu lat?
Kodeks pracy w art. 188 § 1 wskazuje, że opieka na dziecko zdrowe przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat.
Przepisy kodeksowe nie dookreślają, kiedy mija termin przysługiwania omawianego uprawnienia. W związku z tym należy posłużyć się art. 300 KP, zgodnie z którym w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.
W świetle art. 112 Kodeksu cywilnego termin oznaczony w latach kończy się z upływem dnia, który datą odpowiada początkowemu dniowi terminu. Gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było, termin upływa w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.
Dziecko pracownika urodziło się 15 maja 2010 roku. Do kiedy w 2024 roku może skorzystać po raz ostatni z opieki na dziecko? Termin skorzystania z prawa do opieki na dziecko z art. 188 KP mija 15 maja 2024 roku o godzinie 0:00. Faktycznie pracownik może więc ostatni dzień opieki na dziecko wykorzystać 14 maja 2024 roku.
Aby prawo do 2 dni opieki nad dzieckiem zdrowym nie przepadło, pracownik musi pamiętać, aby wykorzystać zwolnienie od pracy maksymalnie do dnia poprzedzającego 14. urodziny dziecka. Prawo to nie należy się bowiem do końca roku kalendarzowego ukończenia przez dziecko 14 roku życia. Trzeba więc z niego skorzystać wcześniej.
2 dni opieki na dziecko – wniosek
Wniosek o opiekę na dziecko zdrowe z art. 188 KP można złożyć w formie pisemnej papierowej lub elektronicznie. Opiekę na dziecko można wziąć np. w przypadku wizyty lekarskiej, szczepienia czy zebrania w szkole. Warto jednak podkreślić, że nie ma obowiązku podawania przyczyny chęci skorzystania ze zwolnienia od pracy w tym trybie. Jak napisać wniosek o opiekę na dziecko na 2 dni? Pismo powinno zawierać oznaczenie pracodawcy, podpis pracownika, podstawę prawną, termin dni wolnych lub godzin oraz oświadczenie, że drugi rodzic nie korzysta z tego uprawnienia.
Polecamy artykuł: Opieka na dziecko tylko do końca roku! Złóż wniosek!
Pobierz wzór wniosku: doc, pdf
Opieka na dziecko chore – zwolnienie lekarskie
W tym miejscu należy podkreślić, że opieka na dziecko chore to zupełnie inna instytucja. To zwolnienie lekarskie na dziecko chore, które wystawia lekarz (maksymalnie 60 dni). Za czas przebywania na takim zwolnieniu pracownik otrzymuje zasiłek opiekuńczy z ZUS. Natomiast opieka na dziecko zdrowe, o której traktuje niniejszy artykuł, to uprawnienie rodzicielskie wynikające z Kodeksu pracy (2 dni na pełnym etacie). Za czas przebywania na opiece na dziecko zdrowe pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za pracę w pełnej wysokości.
Więcej informacji na temat opieki na chore dziecko znajduje się w artykule: Zwolnienie lekarskie na dziecko – ile dni?
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, t.j. z dnia 31 lipca 2023 r. (Dz.U. z 2023, poz. 1465)
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, t.j. z dnia 14 sierpnia 2023 r. (Dz.U. z 2023 r., poz. 1610)