Od 26 kwietnia 2023 r. obowiązują nowe przepisy w prawie pracy. Wprowadzone do kodeksu pracy regulacje zwiększają ochronę pracowników, zapewniają pracownikom lepszy dostęp do informacji dotyczących ich zatrudnienia oraz poprawiają warunki pracy.
Zmiany w przepisach dotyczących umowy o pracę
Umowę o prace na okres próbny zawiera się na okres nieprzekraczający 3 miesięcy, w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia do wykonywania pracy określonego rodzaju. Nowe przepisy umożliwiają wydłużenie tego okresu o 1 miesiąc o czas urlopu oraz usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy.
Wprowadzono również zasadę, że okres trwania umowy o pracę na okres próbny uzależniony jest od okresu na jaki zamierza się zawrzeć umowę na czas określony. Oznacza to, że już na etapie umowy na okres próbny należy planować zatrudnienie na czas określony. Umowę o prace na okres 1 miesiąca należy zawrzeć, w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy, a na okres 2 miesięcy w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy.
Nowe przepisy usunęły nierówności między umowami o pracę na czas określony i umowami o pracę na czas nieokreślony. Wprowadzono obowiązek uzasadniania wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony, obowiązek informowania organizacji związkowej o zamiarze jej wypowiedzenia oraz wprowadzono możliwość ubiegania się przez pracownika o przywrócenie do pracy albo o odszkodowanie, w razie ustalenia, że wypowiedzenie o prace na czas określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy prawa.
Nowe obowiązki pracodawcy
Nowe przepisy nałożyły na pracodawcę liczne obowiązki informacyjne względem pracownika. Pracodawca zobowiązany jest poinformować pracownika w terminie 7 dni od dnia dopuszczenia go do pracy m.in. o przysługujących mu przerwach w pracy, zasadach dotyczących pracy w godzinach nadliczbowych i rekompensaty za nią, obowiązujących zasadach rozwiązania stosunku pracy, prawie do szkoleń, jeżeli takie są zapewniane.
Dodatkowo, do obowiązków pracodawcy należy poinformowanie pracowników o możliwości awansu oraz wolnych stanowiskach pracy. Pracodawca nie będzie mógł zakazać pracownikowi jednoczesnego pozostawania z innym pracodawcą w stosunku pracy lub w innym stosunku prawnym z tytułu świadczenia pracy.
Nowe uprawnienie pracownika
Pracownik, który jest zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy, raz w ciągu roku, może wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub bardziej bezpieczne warunki pracy, w szczególności polegające na zmianie rodzaju pracy lub zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu. Taki wniosek, w miarę możliwości pracodawca powinien uwzględnić.
Więcej dni wolnych
Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła nowy urlop opiekuńczy oraz zwolnienie z powodu siły wyższej.
- Urlop opiekuńczy
Pracownikowi, który potrzebuje zapewnić osobistą opiekę lub wsparcie członkowi rodziny lub osobie wspólnie zamieszkującej, wymagającej opieki z powodu poważnych problemów medycznych, przysługuje urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w ciągu roku kalendarzowego. Za członków rodziny według nowych przepisów uważa się syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka. Urlop udziela się na wniosek pracownika, który należy złożyć w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed skorzystaniem z tego urlopu. We wniosku należy wskazać imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki, przyczynę konieczności jej zapewnienia oraz stopień pokrewieństwa w przypadku członka rodziny lub w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny – adres zamieszkania. Urlop opiekuńczy ma charakter bezpłatny.
- Zwolnienie z powodu siły wyższej
Urlop z powodu siły wyższej to sytuacja, w której w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Pracownikowi przysługuje wtedy zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin. W tym okresie, pracownik ma prawo do połowy wynagrodzenia.
Elastyczna organizacja pracy. Jak napisać wniosek?
Nowe regulacje wprowadzają możliwość skorzystania z elastycznej organizacji pracy. Dotyczy to pracownika wychowującego dziecko, które nie ukończyło 8 roku życia. Za elastyczną organizacje pracy uważa się pracę zdalną, pracę w systemie przerywanego czasu pracy, pracę w systemie skróconego tygodnia pracy, pracę w systemie pracy weekendowej, ruchomy czas pracy, indywidulany rozkład czasu pracy oraz obniżenie wymiaru czasu pracy.
We wniosku o elastyczną organizację pracy należy wskazać:
- imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka,
- przyczynę konieczności skorzystania z elastycznej organizacji pracy,
- termin rozpoczęcia i zakończenia korzystania z elastycznej organizacji pracy,
- rodzaj organizacji pracy, z której pracownik chce skorzystać.
Wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia korzystania z elastycznej organizacji pracy. Przy rozpatrywaniu wniosku, pracodawca kieruje się potrzebami pracownika, uwzględniając w szczególności termin oraz przyczynę skorzystania z tej formy pracy, mając równocześnie na względzie konieczność zapewnienia normalnego toku pracy, organizację pracy, czy też rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. W terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku, pracodawca informuje pracownika o uwzględnieniu wniosku albo o przyczynie odmowy jego uwzględnienia. Pracownik korzystający z tej formy pracy, może w każdym czasie złożyć wniosek o powrót do poprzedniej organizacji pracy, przed upływem terminu do jej zakończenia. Co istotne, złożenie wniosku nie może stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę, czy też rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracodawcę.
Podsumowanie
Nowe przepisy wprowadziły korzystne rozwiązania dla pracowników. Do najważniejszych należą zmiany w obrębie przepisów dotyczących umów o pracę na czas określony, zapewnienie dodatkowych 7 dni wolnego od pracy, jak również umożliwienie pracownikowi pozostawanie w zatrudnieniu z innym pracodawcą. Warto podkreślić, że wprowadzone regulacje są istotne z punku łączenia przez pracownika życia zawodowego z posiadaniem rodziny i wychowywaniem dzieci.
Alicja Traczewska, aplikant radcowski, Chmura i Partnerzy Radcowie Prawni sp. p.