Prowadzenie sporu zbiorowego jest niewątpliwie jednym z ważniejszych uprawnień związkowych. Pamiętać należy jednak, iż niedopełnienie obowiązków wynikających z ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych zagrożone jest karą grzywny albo karą ograniczenia wolności. Sankcja ta wynika z art. 26 wskazanej ustawy „1. Kto w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją:
1) przeszkadza we wszczęciu lub wprowadzeniu w sposób zgodny z prawem sporu zbiorowego,
2) nie dopełnia obowiązków określonych w tej ustawie
- podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
2. Tej samej karze podlega ten, kto kieruje strajkiem lub inną akcją protestacyjną zorganizowaną wbrew przepisom ustawy.
3. Za szkody wyrządzone strajkiem lub inną akcją protestacyjną zorganizowaną wbrew przepisom ustawy organizator ponosi odpowiedzialność na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.”
Polecamy produkt: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Omawiany przepis nie jest skierowany wyłącznie do stron sporu zbiorowego. Oczywiście, głównie narażeni na powyższe sankcje są związki zawodowe, pracodawcy oraz ich przedstawiciele. Jest jednak możliwie, iż wskazane w art. 26 ustawy znamiona czynu zabronionego zostaną spełnione także przez inne podmioty np. przedstawicieli ministra właściwego do spraw pracy, mediatorów.
Wymienione podmioty narażone są przede wszystkim na spełnienie przesłanki polegającej na przeszkadzaniu we wszczęciu lub wprowadzeniu w sposób zgodny z prawem. Tą przesłankę mogą spełnić także osoby prywatne, które jako tak zwani społecznicy, będą podejmować różnego rodzaju akcje mające na celu uniemożliwienie przeprowadzenia sporu zbiorowego np. grupa studentów będzie starała się utrudnić członkom związku zawodowego prowadzenie strajku w celu wyrażenia swojego stanowiska odnośnie regulacji zbiorowego prawa pracy.
Wyraźnemu podkreśleniu podlega stanowisko prof. Andrzeja M. Świątkowskiego zwarte w publikacji Zbiorowe prawo pracy. Komentarz red. prof. dr hab. Jerzy Wratny, red. dr Krzysztof Walczak Rok wydania: 2009 Wydawnictwo: C.H.Beck Wydanie: 1 „Przepis art. 26 ust. 2 rzeczonej ustawy reguluje ewentualny zbieg podstaw odpowiedzialności karnej osoby kierującej strajkiem lub inną akcją protestacyjną w ten sposób, że umożliwia pociągnięcie do takiej odpowiedzialności osoby kierujące nielegalnymi akcjami zbiorowymi. W przypadku odpowiedzialności za zorganizowanie nielegalnej akcji zbiorowej, zakresy regulacji przepisów art. 26 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 się nie pokrywają. Na podstawie art. 26 ust. 2 nie tylko osoba reprezentująca związki zawodowe, uczestnicząca w organizowaniu nielegalnej akcji zbiorowej może nie dopełniać obowiązków określonych w ustawie z 23.5.1991 r. Jednakże jedynie formalny przywódca akcji zbiorowej - pracowników, kierujący komitetem strajkowym lub przewodniczący zarządu zakładowej organizacji związkowej albo osoba sprawująca funkcję kierowniczą innej struktury organizacyjnej związku zawodowego, który zorganizował nielegalną akcję zbiorową, może ponieść odpowiedzialność za występek.”
Członkowie związków zawodowych najczęściej narażeni są na spełnienie przesłanki czynu zabronionego z art. 26 ust. 1 pkt 2 poprzez przymuszanie pracowników do wzięcia udziału w strajku (art. 18 ustawy).
Członkowie związków zawodowych nie będący kierownikami strajku, w zasadzie mogą podlegać karze z powodu naruszenia zasady dobrowolności udziału w strajku niezależnie od faktu czy przymuszają pracowników do wzięcia udziału w strajku czy też wręcz odwrotnie - uniemożliwiają tym pracownikom uczestniczenie w strajku, co jest zdecydowanie rzadszym przypadkiem, jednak nie jest taka sytuacja niemożliwa.
Jak wcześniej wskazywałem, poszczególni członkowie mogą także spełnić przesłanki z art. 26 ust. 1 pkt 1 poprzez utrudnianie prowadzenia sporu zbiorowego np. organizując różnego rodzaju akcje mające na celu uniemożliwienie pracodawcy wyrażania jego stanowiska w określonym czasie.
Szeregowi pracownicy powinni być także świadomi faktu, iż brak jest przepisów prawa penalizujących uczestnictwo w nielegalnym strajku. W przypadku zorganizowania nielegalnego strajku zgodnie z art. 26 ust. 2 odpowiedzialność ponoszą wyłącznie osoby kierujące strajkiem lub inną akcją protestacyjną zorganizowaną wbrew przepisom ustawy.
Pamiętać natomiast należy, iż żaden przepis ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych nie chroni przed odpowiedzialnością karną przewidzianą w Kodeksie Karnym oraz innych ustawach. Niezależnie czy jest to strajk legalny czy też nie, pracownicy nie mogą dopuszczać się czynów zabronionych. Najczęściej spotykanymi przestępstwami w trakcie prowadzenia strajku są:
- Bójka pobicie art. 158 Kodeksu karnego (K.k)
- Pozbawienie wolności art. 189 K.k.
- Groźba karalna art. 190 K.k.
- Zmuszenie art. 191 K.k.
- Przywłaszczenie mienia art. 284 K.k.
- Zniszczenie mienia art. 288 K.k.
Za popełnienie tych przestępstw organy ścigania będą prowadzić postępowania w oderwaniu od legalności strajku.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych;
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Dołącz do nas na Facebooku!