W tym roku mijają 4 lata od wejścia w życie ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzeniu z nimi konsultacji (zwanej dalej ustawą). W związku z tym w wielu firmach zajdzie konieczność dokonania wyboru członków rady na kolejną, 4-letnią kadencję. Tym razem wybory te odbędą się już bez udziału związków zawodowych.
23 maja 2006 r. weszła w życie wspomniana ustawa, która wprowadziła m.in. obowiązek przeprowadzenia wyborów i w konsekwencji utworzenia rady pracowników. Ustawa nakazywała dokonania wyboru rady pracowników w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 50 pracowników (w obecnym stanie prawnym istnieje również taki obowiązek).
Należy zwrócić uwagę na to, że jeżeli u danego pracodawcy działały organizacje związkowe, to wyborów na członków rady pracowników dokonywały organizacje związkowe, natomiast jeżeli one nie działały w firmie – wyboru dokonywali sami pracownicy.
Nowelizacja ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji weszła w życie 8 lipca 2009 r. Została ona uchwalona wskutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2008 r., w którego efekcie całkowicie wyeliminowano związki zawodowe z procesu wyborów na członków rady pracowników. Jest to istotne z punktu widzenia konieczności przeprowadzenia wyborów na kolejną kadencję członków rady pracowników.
WAŻNE!
W przypadku pracodawców, u których działają organizacje związkowe, wybory na kolejną kadencję rady pracowników odbędą się bez ich udziału. Wyboru dokonają sami pracownicy.
Procedura wyboru
Bez względu na to, czy u danego pracodawcy działają, czy też nie działają związki zawodowe, w obecnym stanie prawnym członków rady pracowników u pracodawcy zatrudniającego:
- do 100 pracowników – wybierają pracownicy spośród kandydatów zgłoszonych na piśmie przez grupę co najmniej 10 pracowników,
- powyżej 100 pracowników – wybierają pracownicy spośród kandydatów zgłoszonych na piśmie przez grupę co najmniej 20 pracowników.
Pracodawca zobowiązany jest do powiadomienia pracowników o prawie do wyboru członków kolejnej rady pracowników co najmniej na 60 dni przed upływem kadencji rady pracowników. Kadencja rady pracowników trwa 4 lata od dnia wyborów (art. 11 ustawy). Ważny jest dzień wyboru rady, ponieważ jest on wyznacznikiem początku kadencji następnej rady pracowników.
WAŻNE!
Jeżeli z inicjatywy pracowników pracodawca będzie zobowiązany zorganizować i przeprowadzić wybory na kolejną kadencję, musi to zrobić tak, aby wynik wyborów był znany ostatniego dnia trwania kadencji obecnej rady.
Organizacja wyborów
Pracodawca organizuje wybory na pisemny wniosek grupy co najmniej 10% pracowników, powiadamiając o terminie ich przeprowadzenia oraz terminie zgłaszania kandydatów na członków rady w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Do rozpoczęcia procedury wyborczej konieczny jest wniosek grupy co najmniej 10% pracowników. Oznacza to, że pracodawca nie może podjąć decyzji w tej materii bez inicjatywy co najmniej części pracowników.
Powiadomienie następuje nie później niż na 30 dni przed dniem wyborów. Natomiast termin zgłoszenia kandydatów na członków rady pracowników wynosi 21 dni (art. 8 ustawy).
Wniesienie wniosku zobowiązuje pracodawcę do podjęcia działań w celu zorganizowania wyborów, zwłaszcza do powiadomienia pracowników o terminie wyborów oraz o zasadach zgłaszania kandydatów. Istotne jest, żeby pracownicy mieli faktyczną możliwość zapoznania się z tym powiadomieniem.
W procedurze wyłaniania pracowników należy wskazać:
- termin, do którego pracownicy mogliby zgłaszać swoich kandydatów,
- sposób zgłaszania kandydatów,
- datę ogłoszenia wyników o pracownikach wybranych do ustalenia regulaminu.
Ustalanie treści regulaminu wyborów
Pracodawca powinien uzgodnić wraz z pracownikami, wyłonionymi w trybie przyjętym u pracodawcy, regulamin wyborów (czyli komisji wyborczej). Sposób wyłonienia pracowników, którzy mieliby ustalić regulamin, może polegać na wprowadzeniu wewnętrznej procedury regulującej tę kwestię (jeżeli w firmie nie ma już ustalonego trybu wyłaniania pracowników).
Regulamin wyborów powinien ustalać w szczególności:
- skład i zasady powoływania oraz tryb działania komisji wyborczej,
- sposób przeprowadzenia wyborów.
Należy pamiętać, że w przypadku nieuzgodnienia treści regulaminu w terminie 30 dni od daty jego przekazania regulamin ustala samodzielnie pracodawca, uwzględniając postulaty pracowników podnoszone podczas debaty, zakończonej niepowodzeniem.
Jeżeli w 2006 r. w danym zakładzie pracy regulamin ustalono z organizacją związkową, to w przypadku wyborów rady pracowników na następną kadencję będzie konieczne stworzenie nowego regulaminu wyborów. Należy go również uzgodnić z pracownikami wybranymi w trybie przyjętym u pracodawcy.
Natomiast w przypadku pracodawcy, u którego w 2006 r. nie działały związki zawodowe i radę pracowników wybrano na podstawie ustaleń z pracownikami wybranymi w przyjętym u pracodawcy trybie, to nie ma przeszkód, aby wykorzystać całość zapisów regulaminu określonego w 2006 r.
Zasady przeprowadzenia wyborów oraz wyniki głosowania
Jeżeli jest to możliwe, wybory przeprowadza się w dniu roboczym na ogólnym zebraniu pracowników lub w inny sposób przewidziany w regulaminie wyborów, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia jego ustalenia. Wybory członków rady pracowników są bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.
Jeżeli w wyborach wzięło udział co najmniej 50% pracowników zatrudnionych u pracodawcy – są one ważne. W przypadku gdy w wyborach wzięło udział mniej niż 50% pracowników, po upływie 30 dni od dnia tych wyborów przeprowadza się je ponownie. Następne wybory uznaje się za ważne, bez względu na frekwencję.
Członkami rady pracowników zostają kandydaci, którzy otrzymają kolejno największą liczbę głosów. W przypadku gdy kandydaci na członków rady pracowników otrzymają równą liczbę głosów, a liczba miejsc pozostających do obsadzenia jest mniejsza od liczby tych kandydatów, wyboru członków rady pracowników dokonują ponownie pracownicy spośród tych kandydatów.
Podstawa prawna:
- ustawa z 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (DzU nr 79, poz. 550).