Pracodawca odmówił wypłaty nagrody jubileuszowej za 35 lat pracy, gdyż nie zaliczył do stażu pracy sześcioletniego okresu zatrudnienia pracownika w prywatnym zakładzie pracy - czy takie postępowanie jest zgodne z prawem? Kiedy pracownik ma prawo do nagrody jubileuszowej?
Nagroda jubileuszowa
Nagroda jubileuszowa czy roczna zwykle jest świadczeniem pieniężnym, jednak nie jest świadczeniem powszechnym. Taka nagroda nie przysługuje obowiązkowo wszystkim pracownikom, którzy są zatrudnieni w oparciu o przepisy KP. Wręcz to przepisy szczególne do KP, zwykle określają jakim grupom zawodowym przysługuje to świadczenie pieniężne, np. nauczycielom akademickim, nauczycielom, pracownikom służby cywilnej, górnikom, pracownikom służb mundurowych. Oczywiście nie oznacza to, że inne osoby nie mają prawa do takiego świadczenia - oczywiście mogą je mieć, jeżeli np. regulamin wynagradzania czy zakładowy układ zbiorowy pracy będzie to określał.
Często prawo do nagrody jubileuszowej przysługuje w państwowych instytucjach, u prywatnych przedsiębiorców niekiedy trudno wyegzekwować to świadczenie, a przecież pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w ostatnim dniu okresu pracy uprawniającego do tej nagrody bądź w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających nagrody jubileuszowe, jeżeli przepisy o wynagrodzeniu albo inne przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Prawo do nagrody jubileuszowej a praca w prywatnym zakładzie pracy
Jak podkreślił w ostatnim czasie Sąd Najwyższy w postanowieniu z 18 lipca 2023 r., sygn. akt III PSK 126/22 - staż w prywatnym zakładzie pracy jest nie bez znaczenia dla nagrody jubileuszowej. Jak podkreślił sąd do okresów zatrudnienia, od których uzależnione jest nabycie prawa do nagrody jubileuszowej nie można zaliczać jedynie zatrudnienia w państwowych zakładach pracy.
Okazuje się, że wykluczenie z okresów pracy uprawniających do jubileuszówki z tego powodu, że przypadały w prywatnym zakładzie, może uzasadniać zarzut nierównego traktowania w zatrudnieniu.
Dyskryminujące postanowienia układu zbiorowego pracy
Na kanwie niniejszej sprawy, pracodawca prowadzący zakład pracy wprowadził w porozumieniu ze związkami zawodowymi układ zbiorowy pracy. Jak się okazało postanowienia tego wewnątrzzakładowego aktu, określające prawa pracowników i obowiązki pracodawcy, były dyskryminujące dla części pracowników.
Sąd Najwyższy ocenił, że postanowienie zakładowego układu zbiorowego pracy, które wyłącza możliwość uwzględnienia okresów zatrudnienia w prywatnym zakładzie pracy, narusza zasadę równego traktowania pracowników. Tym samym należy uznać je za nieobowiązujące.
Co ważne, wewnętrzne przepisy płacowe (np. UZP) dotyczące prawa do nagrody jubileuszowej nie mogą naruszać art. 18 zn. 3c kodeksu pracy, tj. prawa do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę.
Zasada uprzywilejowania pracownika
W prawie pracy obowiązuje zasady uprzywilejowania pracownika, co oznacza, że:
- Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy;
- Postanowienia umów i aktów, o których mowa wyżej, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy;
- Postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów - postanowienia te należy zastąpić odpowiednimi postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego.
35 lat pracy i brak prawa do nagrody jubileuszowej!
W niniejszej sprawie, rozstrzyganej przez Sąd Najwyższy pracodawca odmówił wypłaty nagrody jubileuszowej za 35 lat pracy, gdyż nie zaliczył do stażu pracy sześcioletniego okresu zatrudnienia pracownika w prywatnym zakładzie pracy.
Postanowienia zakładowego układu zbiorowego pracy różnicowały okresy zatrudnienia zaliczane w zakresie uprawnień do otrzymania nagrody jubileuszowej. Jedno z nich przewidywało bowiem zaliczanie jedynie okresu zatrudnienia w uspołecznionych zakładach pracy lub prywatnych zakładach pracy, które zostały upaństwowione lub przejęte przez uspołecznione zakłady pracy.
Sprawa trafiła do Sądu Rejonowego w Bolesławcu, który zasądził sporne świadczenie. Pracodawca nie zgodził się z tym rozstrzygnięciem, więc wniósł apelację. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wskazał, że nagroda jubileuszowa jest świadczeniem o charakterze wynagrodzeniowym i roszczeniowym, racja znowu była po stronie pracownika. Pracodawca konsekwentnie wniósł skargę do Sądu Najwyższego.
Postanowienie SN z 18 lipca 2023 r., sygn. akt III PSK 126/22
Sąd Najwyższy, podkreślił, że wynagrodzenie obejmuje wszystkie składniki wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i charakter, a także inne świadczenia związane z pracą, przyznawane pracownikom w formie pieniężnej lub w innej formie.
Zgodnie z art. 9 § 4 Kodeksu pracy, postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów oraz statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, nie obowiązują.
Tak więc, postanowienia wewnątrzzakładowych przepisów płacowych regulujących prawo do nagrody jubileuszowej powinny respektować zasadę prawa do jednakowego wynagradzania za jednakową pracę. Zaliczanie do okresów zatrudnienia, od których uzależnione jest nabycie prawa do nagrody jubileuszowej jedynie zatrudnienia w państwowych zakładach narusza zasadę równego traktowania pracowników w zakresie wynagrodzenia. W przepisach płacowych nie można więc wyłączyć okresów zatrudnienia w prywatnym zakładzie pracy.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)