Wysokość odprawy
Wysokość odprawy uzależniona jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Do tego okresu wlicza się także okres poprzedniego zatrudnienia w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca stał się następcą prawnym w stosunkach pracy.
Odprawa pośmiertna wynosi jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż dziesięć lat, trzymiesięczne wynagrodzenie - gdy był zatrudniony co najmniej dziesięć lat, sześciomiesięczne wynagrodzenie - jeśli pracował co najmniej 15 lat.
Każdy pracodawca może w układzie zbiorowym pracy albo regulaminie wynagrodzeń wprowadzić bardziej korzystne niż określone w kodeksie pracy zasady przyznawania i wypłacania odpraw.
Odprawę dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych do niej członków rodziny. Jeśli jest do niej uprawniony tylko jeden członek rodziny, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty.
Podział świadczenia
Odprawa pośmiertna przysługuje:
• małżonkowi,
• innym członkom rodziny:
- dzieciom własnym, drugiego małżonka oraz przysposobionym,
- wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, w tym również w ramach rodziny zastępczej,
- rodzicom (w tym także ojczymowi, macosze lub osobie przysposabiającej),
jeżeli spełniają warunki do uzyskania renty rodzinnej, określone w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.
Ustalanie uprawnionych
Wykaz uprawnionych do otrzymania odprawy ustala pracodawca na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych pracownika oraz innych dokumentów złożonych przez osoby zainteresowane jej wypłatą.
Pracodawca musi wiedzieć, że małżonkiem pracownika uprawnionym do odprawy jest osoba, która pozostawała z nim w związku małżeńskim w chwili jego śmierci, nawet jeżeli wspólnie z nim nie mieszkała czy też byli oni w separacji. Natomiast rozwiedziony nie ma prawa do odprawy, chociażby nabył prawo do renty rodzinnej.
Pracodawca może wyjątkowo wypłacić odprawę osobie, która pozostawała ze zmarłym w trwałym, faktycznym związku pozamałżeńskim, pod warunkiem że nie zmniejszy to kwoty odprawy dla innych osób uprawnionych do niej z mocy prawa.
Ważne!
Odprawa jest wymagalna od dnia śmierci pracownika. Uprawnieni mogą jej dochodzić przed sądem pracy oraz domagać się odsetek w przypadku opóźnienia w wypłacie.
Przykład:
ODPRAWA DLA RODZICÓW PRACOWNIKA
Adam P. zatrudniony na podstawie umowy o pracę u obecnego pracodawcy przez 12 lat nie ma żony ani dzieci. Mieszka z matką, której pomaga. Ma ona 57 lat. Z uwagi, że Adam P. przyczyniał się bezpośrednio przed śmiercią do utrzymania matki i w chwili śmierci osiągnęła ona co najmniej 50 lat, będzie miała prawo do renty rodzinnej. Posiadanie prawa od renty rodzinnej sprawi, że matka Adama P. otrzyma od jego pracodawcy odprawę pośmiertną w wysokości półtorakrotnego wynagrodzenia.
WARUNKI WYMAGANE DO UZYSKANIA RENTY RODZINNEJ
• Dzieci własne, drugiego małżonka i przysposobione mają prawo do renty:
- do ukończenia 16 lat,
- do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat (gdy dziecko osiągnęło 25 lat, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów),
- bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w powyższych okresach.
• Wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności nabędą prawo do renty, gdy:- spełnią jeden z warunków wymienionych wyżej,
- były przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią pracownika,
- nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, gdy rodzice żyją, nie mogą zapewnić im utrzymania, albo pracownik lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.
Podstawa prawna:
• art. 93 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.),
• art. 68-71 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).