Bardzo często dochodzi do sytuacji, że z członkiem zarządu, oprócz łączącego go ze spółką stosunku organizacyjnoprawnego, zawierana jest dodatkowo umowa o pracę.
Podczas zawierania umowy z członkiem zarządu, spółkę akcyjną i spółkę z o.o. reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia (art. 379 k.s.h.). Rada nadzorcza ustala także wynagrodzenie członków zarządu zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innej umowy (np. kontraktu menedżerskiego), chyba że statut stanowi inaczej. W sytuacjach wskazanych powyżej wynagrodzenie członka zarządu składa się z dwóch części: wynagrodzenia z tytułu stosunku organizacyjnoprawnego oraz umowy o pracę czy innej umowy (cywilnoprawnej).
Stosunek pracy jest osobnym źródłem przychodu (art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.). Artykuł 12 ust. 1 ustawy o pdof szczegółowo wylicza, co należy rozumieć przez pojęcie „przychody ze stosunku pracy”.
Za takie przychody uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności:
• wynagrodzenia zasadnicze,
• wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,
• dodatki,
• nagrody,
• ekwiwalenty za niewykorzystany urlop,
• świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Należy pamiętać, że członek zarządu spółki z tytułu zawartego stosunku pracy podlega (w przeciwieństwie do sytuacji, gdy ze spółką łączy go tylko stosunek organizacyjny) wszystkim ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) i ubezpieczeniu zdrowotnemu, na podstawie ustawy systemowej i ustawy zdrowotnej.
Ze względu na fakt, że wynagrodzenie członka zarządu ustalane jest zwykle na dosyć wysokim poziomie, do takich osób stosuje się limit wynagrodzenia rocznego, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy systemowej, po którego przekroczeniu nie są odprowadzane składki emerytalna i rentowe.
W 2008 r. limit ten wynosi 85 290 zł.
Zawarcie umowy o pracę z członkiem zarządu ma zarówno dla niego, i jak dla spółki - pracodawcy różne skutki. Dla członka zarządu jest to korzystne ze względu na odprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne, przez co wysokość jego konta emerytalnego zwiększa się, oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne, co daje mu prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych. Istotną kwestią jest także otrzymywanie stałego wynagrodzenia miesięcznego, które przysługuje pracownikowi niezależnie od rezultatów pracy, za staranne jej wykonywanie. Wadą takiego rozwiązania jest niższe wynagrodzenie netto otrzymywane przez pracownika-członka zarządu z uwagi na pobieranie przez pracodawcę i odprowadzanie do ZUS składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Zaletą dla spółki jest fakt, że członek zarządu podlega dyscyplinie pracowniczej wynikającej z Kodeksu pracy, wadą natomiast są wysokie koszty pracy, które pracodawca musi ponosić przy zatrudnieniu osoby na umowę o pracę.
WaŻne!
Wynagrodzenie w spółkach prawa handlowego może obejmować prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy (art. 347 § 1 k.s.h.). W tej kwestii decyduje walne zgromadzenie, które może upoważnić radę nadzorczą do jego ustalenia. Udział w zysku nie stanowi prawa do dywidendy, jakie przysługuje akcjonariuszom po podjęciu uchwały przez walne zgromadzenie o podziale zysku między akcjonariuszy. Stanowi wynagrodzenie dodatkowe, obok wynagrodzenia otrzymywanego przez członka zarządu z tytułu umowy o pracę lub innej umowy.
Wynagrodzenie członka zarządu a ustawa kominowa
Omawiając zagadnienia dotyczące wynagrodzenia członka zarządu, należy pamiętać o uregulowaniach zawartych w ustawie z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (DzU nr 26, poz. 306 ze zm.; zwanej potocznie ustawą kominową).
Ustawa ta ma zastosowanie m.in. do:
• członków zarządów zatrudnionych w spółkach prawa handlowego, w których udział Skarbu Państwa lub udział jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji,
• spółek, w których udział spółek, o których mowa powyżej, przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji.
Przez zatrudnienie, o którym mowa w ustawie, należy rozumieć świadczenie pracy lub usług związanych z zarządzaniem na rzecz podmiotu, niezależnie od podstawy nawiązania stosunku pracy lub rodzaju i treści zawartej umowy cywilnoprawnej.
Maksymalna wysokość wynagrodzenia miesięcznego menedżera w spółce państwowej nie może przekroczyć 6-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa GUS (art. 8 pkt 3 ustawy kominowej).
Członkowi zarządu zatrudnionemu w podmiotach wskazanych w ustawie kominowej, w zależności od osiągniętych wyników finansowych lub stopnia realizacji innych zadań, może być przyznana nagroda roczna. Nie może ona jednak przekroczyć 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego otrzymywanego przez członka zarządu w roku poprzedzającym przyznanie nagrody.
Ustawa wskazuje także na możliwość przyznania świadczeń dodatkowych z tytułu zatrudnienia, w tym:
• bytowych,
• socjalnych,
• komunikacyjnych oraz
• ubezpieczenia majątkowego i osobowego,
• innych lub wyższych niż ustalone w regulaminach wynagradzania, zakładowych i ponadzakładowych układach zbiorowych pracy oraz w odrębnych przepisach.
Ustawa ustala maksymalną wartość tych świadczeń przyznanych w ciągu roku, która nie może przekroczyć 12-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia wynagrodzenia miesięcznego tych osób.
Ponadto członkowi zarządu może być przyznana odprawa w wysokości nie wyższej niż 3-krotność wynagrodzenia miesięcznego w razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej będącej podstawą zatrudnienia przez podmiot zatrudniający z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków ze stosunku pracy.
Informacje o wynagrodzeniu menedżerów zatrudnionych w spółkach państwowych oraz o nagrodach rocznych, świadczeniach dodatkowych i odprawach są jawne i nie podlegają ochronie danych osobowych ani tajemnicy handlowej.
Joanna Pysiewicz-Jężak