Przepisy jasno określają, kiedy możliwa jest praca w święto. Pracownikowi przysługuje wtedy, oprócz wynagrodzenia, czas wolny od pracy lub dodatek – albo dodatki - do wynagrodzenia. Jakie są zasady rekompensaty pracownikowi pracy w święto?
- Święta będące dniami wolnymi od pracy
- Kiedy praca w święto jest dopuszczalna
- Dzień wolny za pracę w święto
- Dodatek lub dodatki za pracę w święto
Święta będące dniami wolnymi od pracy
Dniami wolnymi od pracy, oprócz niedziel, są święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy. Chodzi tu o święta określone w ustawie o dniach wolnych od pracy:
- 1 stycznia – Nowy Rok,
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
- pierwszy i drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja – Święto Państwowe,
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 i 26 grudnia –Boże Narodzenie.
Warto wiedzieć, że w Sejmie znajduje się projekt ustawy nowelizującej ustawę o dniach wolnych od pracy. Jeżeli zostanie przyjęty, wówczas do powyższego katalogu dojdzie jeszcze jeden dzień wolny - 24 grudnia, czyli Wigilia Bożego Narodzenia.
Za pracę w święto uważa się pracę wykonywaną między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina.
Kiedy praca w święto jest dopuszczalna
Okoliczności, w których dopuszczalna jest praca w święto wymienione są w Kodeksie pracy. Praca w święto jest dozwolona:
- w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
- w ruchu ciągłym;
- przy pracy zmianowej;
- przy niezbędnych remontach;
- w transporcie i w komunikacji;
- w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych;
- przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób;
- w rolnictwie i hodowli;
- przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w: zakładach świadczących usługi dla ludności, gastronomii, zakładach hotelarskich, jednostkach gospodarki komunalnej czy zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku;
- w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta;
- przy wykonywaniu prac polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej odbieranych poza terytorium Polski lub zapewniających możliwość świadczenia tych usług.
Dzień wolny za pracę w święto
Za pracę w święto pracownikowi przysługuje rekompensata. Podczas okresu rozliczeniowego, w którym przypada święto, pracodawca powinien mu zapewnić inny dzień wolny od pracy.
Udzielenie dnia wolnego jest niezależne od liczby godzin przepracowanych w tym dniu. Jeżeli jednak pracownik wypracuje w dniu świątecznym więcej niż 8 godzin, ma prawo do wynagrodzenia i dodatku za pracę nadliczbową wynagradzanych na ogólnych zasadach określonych prawem pracy. Zasady te nie mają zastosowania, jeżeli w zakładzie pracy obowiązują korzystniejsze od kodeksowych rozwiązania w tym zakresie.
Pracownicy zatrudnieni w systemie weekendowym nie muszą mieć rekompensowanej pracy w święto dniem wolnym od pracy.
Dodatek lub dodatki za pracę w święto
W przypadku gdy pracownik nie może wykorzystać dnia wolnego od pracy, przysługuje mu dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w święto.
Istnieją jednak rozbieżne interpretacje przepisów dotyczących dodatku za pracę w święto, która nie zostanie zrekompensowana dniem wolnym. Sąd Najwyższy uważa, że pracownikowi należy się tylko jeden dodatek równy 100 proc. wynagrodzenia za każdą świąteczną (i niedzielną) godzinę pracy. Z kolei według Państwowej Inspekcji Pracy i Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy pracownik powinien otrzymać dwa dodatki: pierwszy z tytułu pracy w niedziele i święta (art. 15111 Kodeksu pracy), drugi z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej (art. 1511 Kodeksu pracy), do którego zwykle dochodzi, kiedy pracownik nie odbierze dnia wolnego.
W związku z brakiem jednolitego stanowiska w tej sprawie, do pracodawcy należy decyzja, jak rozliczy się z pracownikiem.
Podstawa prawna:
- art. 1511, art. 1519 - 15111 ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)
- art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1920)