Umowa-zlecenie zawarta z własnym pracownikiem stanowi praktyczne rozwiązanie zarówno z punktu widzenia pracodawcy, który przez zawarcie takiej umowy nie musi zatrudniać dodatkowych osób do wykonywania określonych zadań, jak i z punktu widzenia pracownika, dla którego stanowi ona źródło dodatkowego dochodu. Zawarcie takiej umowy z własnym pracownikiem pociąga za sobą obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne od przychodów osiąganych na jej podstawie.
Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym
Ubezpieczenia społeczne obejmują ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe (art. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – zwanej dalej ustawą). Natomiast za pracownika uważa się nie tylko osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, ale także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką osoba ta zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a ustawy).
Warto zauważyć, że pracodawca nie ma obowiązku zgłaszania pracownika do ubezpieczeń z tytułu zawarcia umowy cywilnoprawnej obok już istniejącej umowy o pracę, jeżeli zgłoszenie takie miało miejsce w związku z zawarciem umowy o pracę. Wykazuje jedynie przychód, jaki jego pracownik uzyskuje z zawartej dodatkowo umowy wraz z wynagrodzeniem z tytułu umowy o pracę.
WAŻNE!
Przychód uzyskiwany z tytułu zawartej z pracownikiem dodatkowej umowy-zlecenia należy oskładkować na takich samych zasadach jak wynagrodzenie z umowy o pracę.
Wynagrodzenie chorobowe
Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu (art. 92 § 1 pkt 1 k.p.). Wynagrodzenie to oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego przysługującemu ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność powstała przed upływem tego 12-miesięcznego okresu, wówczas podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia (art. 36 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – zwanej dalej ustawą zasiłkową).
Przez wynagrodzenie należy w tym przypadku rozumieć przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe (art. 3 ustawy zasiłkowej).
Przykłady
Pracodawca zawarł z własnym pracownikiem dodatkowo, obok istniejącej umowy o pracę, umowę-zlecenie na okres od 1 czerwca do 31 sierpnia 2012 r. Pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby od 22 do 31 sierpnia. W związku z tym, że jest to jego pierwsza niezdolność do pracy z powodu choroby, od pierwszego dnia zwolnienia przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe. Pracodawca obliczył podstawę jego wymiaru, uwzględniając przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy, tj. za okres od sierpnia 2011 r. do lipca 2012 r. w kwocie 2700,30 zł (kwota pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne) oraz wynagrodzenia za umowę-zlecenie za czerwiec i lipiec w kwocie po 1150 zł (kwota pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne).
● Krok 1. Ustalamy wynagrodzenie za jeden dzień niezdolności do pracy – w tym celu należy podstawę wynagrodzenia chorobowego (przeciętne miesięczne wynagrodzenie z umowy o pracę oraz z umowy-zlecenia) podzielić przez 30. Wynagrodzenie za jeden dzień zwolnienia wyniesie:
2700,30 zł + [(1150 zł x 2) : 12] : 30 dni = 96,40 zł (stawka dzienna).
● Krok 2. Obliczamy wynagrodzenie chorobowe – w tym celu mnożymy wynagrodzenie za jeden dzień pracy przez liczbę dni zwolnienia (liczy się również soboty, niedziele i inne dni niepracujące przypadające w okresie zwolnienia) oraz przez 80%.
96,40 zł x 10 (dni zwolnienia) x 80% = 771,20 zł.
Za 10 dni choroby (tj. od 22 do 31 sierpnia 2012 r.) pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe w kwocie 771,20 zł.
***
Pracownik, z którym została zawarta umowa-zlecenie w okresie od 1 maja 2012 r. do 31 lipca 2012 r., zachorował 20 lipca 2012 r. Pierwsze zwolnienie zostało wystawione od 20 do 30 lipca, a następne od 31 lipca do 15 sierpnia.
Pracownik zwrócił uwagę, że pracodawca do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego za okres od 1 do 15 sierpnia nie wliczył mu wynagrodzenia z umowy-zlecenia. Pracodawca słusznie nie uwzględnił w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego wynagrodzenia z umowy-zlecenia z okresu po upływie terminu trwania umowy.
Składników wynagrodzenia przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego należnego za okres po tym terminie (art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej). A zatem, jeżeli umowa-zlecenie rozwiązałaby się w czasie trwania zwolnienia lekarskiego, wówczas za niezdolność do pracy przypadającą po rozwiązaniu umowy-zlecenie podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego płatnik ustala na nowo, z tego samego okresu bez uwzględnienia przychodu z umowy-zlecenia.
Podstawa prawna:
- art. 1, 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 92 § 1 pkt 1, § 2 Kodeksu pracy,
- art. 3 pkt 3, art. 36, art. 41 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.).