Jak ustalić ekwiwalent za urlop, jeżeli pracownik był wynagradzany stawką godzinową i akordowo

W odniesieniu do Państwa pracownika zastosowanie ma mieszany system wynagradzania, na który składa się wynagrodzenie godzinowe oraz akordowe. Zarówno jeden, jak i drugi składnik wynagrodzenia, w kontekście przepisów rozporządzenia urlopowego, należy do grupy zmiennych składników wynagrodzenia przysługujących za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc. W celu obliczenia podstawy wymiaru ekwiwalentu powinni Państwo zsumować te składniki wynagrodzenia, które zostały pracownikowi wypłacone w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu. Ponieważ pracownik nie przepracował pełnych 3 miesięcy poprzedzających uzyskanie prawa do ekwiwalentu (z powodu urlopu wypoczynkowego, okolicznościowego i z powodu choroby), zsumowane wynagrodzenie powinni Państwo dopełnić, dzieląc je przez liczbę dni przepracowanych w tym okresie, a następnie otrzymany wynik mnożąc przez liczbę dni wynikających z obowiązku pracy. Dopiero z tak dopełnionego wynagrodzenia należy wyliczyć średnią (dzieląc uzyskane w ten sposób wynagrodzenie przez 3), która będzie stanowiła podstawę ustalenia ekwiwalentu za urlop.

Zasady obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy zostały określone w rozporządzeniu MPiPS w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (dalej: rozporządzenie urlopowe). Zgodnie z jego postanowieniami ekwiwalent należy ustalać według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego, z uwzględnieniem zmian przewidzianych w § 15–19 tego rozporządzenia. Wśród składników uwzględnianych w podstawie wymiaru ekwiwalentu należy wymienić przede wszystkim:

• wynagrodzenie za pracę (określone stałą stawką miesięczną, godzinowo, akordowo, prowizyjnie),
• normalne wynagrodzenie oraz dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatek za pracę w porze nocnej,
• inne dodatki związane z pracą,
• premie zadaniowe oraz premie regulaminowe o charakterze roszczeniowym.

W podstawie wymiaru ekwiwalentu nie należy natomiast uwzględniać premii uznaniowej, co potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 20 lipca 2000 r. (sygn. akt I PKN 17/00, OSNP 2002/3/77):

(...) tak zwana premia uznaniowa, która nie ma charakteru roszczeniowego, nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i wobec tego nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia urlopowego (...).

W podstawie wymiaru ekwiwalentu nie należy natomiast uwzględniać składników wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, które zostały wymienione w § 6 rozporządzenia urlopowego, tj. m.in. wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, wynagrodzenia za urlop okolicznościowy oraz za inne okresy niewykonywania pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, wynagrodzenia chorobowego, wynagrodzenia postojowego, nagród czy kwoty wyrównania do poziomu minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Ponieważ Państwa pracownik nie otrzymuje składników wynagrodzenia określonych w stałej miesięcznej wysokości, lecz otrzymuje wyłącznie tzw. zmienne składniki wynagrodzenia, które przysługują mu za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, to dla celów wyliczenia ekwiwalentu za urlop zastosowanie znajdzie § 16 rozporządzenia urlopowego. Przepis ten stanowi, że zmienne składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, uwzględnia się w przeciętnej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu.

Jednocześnie, jeżeli pracownik nie przepracował pełnego uwzględnianego okresu, uzyskane przez niego wynagrodzenie należy podzielić przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a następnie otrzymany wynik pomnożyć przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, czyli należy dopełnić niepełny okres wynagrodzenia. Dopiero po jego dopełnieniu można ustalić przeciętną wysokość wskazanych składników wynagrodzenia. Następnie, w celu wyliczenia kwoty należnego pracownikowi ekwiwalentu, tak ustaloną podstawę wymiaru:

• dzieli się przez współczynnik do ekwiwalentu, po czym
• kwotę ekwiwalentu za jeden dzień dzieli się przez liczbę godzin odpowiadającą dobowej normie czasu pracy obowiązującej pracownika (np. przez 8 – jeżeli dobowa norma czasu pracy obowiązująca pracownika to 8 godzin, przez 7 – jeżeli pracownik jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym lub umiarkowanym), a następnie
• tak otrzymany ekwiwalent za jedną godzinę urlopu mnoży się przez liczbę godzin niewykorzystanego przez pracownika urlopu wypoczynkowego.

WAŻNE!

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, współczynnik ekwiwalentu należy ustalać proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.

Przyjmijmy, że pracownik, o którym mowa w pytaniu, w okresie 3 miesięcy poprzedzających sierpień, tj. miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, otrzymał następujące wynagrodzenie:

Aby obliczyć ekwiwalent za 8 dni (64 godz.) niewykorzystanego urlopu, należy dokonać następujących wyliczeń:

• 7797 zł (suma zmiennych składników przysługujących za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc wypłaconych w okresie 3 miesięcy poprzedzających sierpień: 2073,60 zł + 695,00 zł + 2332,80 zł + 820,00 zł + 1425,60 zł + 450,00 zł),
• 7797 zł : 45 (liczba dni przepracowanych w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru) = 173,27 zł × 63 (liczba dni, jakie pracownik przepracowałby, gdyby pracował pełny okres) = 10 916,01 zł (podstawa wymiaru ekwiwalentu po dopełnieniu),
• 10916,01 : 3 = 3638,67 zł (przeciętna wysokość zmiennych składników wynagrodzenia),
• 3638,67 zł : 21 (współczynnik do ekwiwalentu dla pracowników zatrudnionych w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku) = 173,27 zł (kwota za 1 dzień),
• 173,27 zł : 8 (liczba godzin odpowiadająca dobowej normie czasu pracy pracownika) = 21,66 zł (stawka za 1 godzinę),
• 21,66 zł × 64 (liczba godzin niewykorzystanego urlopu) = 1386, 24 zł (kwota ekwiwalentu brutto).

Podstawa prawna:

• § 6 i 14–19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop – Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353