Ustalenie wysokości oraz sposobu wynagradzania kierowcy zatrudnionego na podstawie umowy o pracę zależy wyłącznie od woli stron stosunku pracy, z zastrzeżeniem, że warunki wynagradzania kierowców nie mogą przewidywać składników wynagrodzenia, których wysokość jest uzależniona od liczby przejechanych kilometrów lub ilości przewiezionego ładunku, jeśli ich stosowanie mogłoby zagrażać bezpieczeństwu na drogach lub zachęcać do naruszania przepisów rozporządzenia (WE) nr 561/2006 PE i Rady z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (...) (DzUrz WE L 102, 11.4.2006 r., s. 1).
W niektórych sytuacjach wynagrodzenie przysługuje kierowcy także wtedy, gdy nie wykonał swojej pracy (np. wszystkich kursów zaplanowanych w danym miesiącu), ale był gotów do jej wykonywania. Niewykonanie pracy może wynikać z przyczyn dotyczących pracodawcy lub z niezawinionego przez pracownika przestoju spowodowanego np. złymi warunkami atmosferycznymi.
Wynagrodzenia za czas gotowości do pracy – zasady kodeksowe
Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Wynagrodzenie to przysługuje również pracownikowi za czas niezawinionego przez niego przestoju.
Jeżeli składnik wynagrodzenia wynikający z osobistego zaszeregowania nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania, pracownikowi będzie przysługiwać 60% wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie przepisów ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Od 1 stycznia 2012 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1500 zł brutto.
Obliczanie wynagrodzenia za czas gotowości do pracy
Przy ustalaniu wynagrodzenia określonego procentowo, w celu obliczenia wynagrodzenia kierowcy za czas gotowości do pracy (za czas niewykonywania pracy z powodu przeszkód leżących po stronie pracodawcy lub niezawinionego przestoju), należy stosować przepisy § 4 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. Obliczając wynagrodzenie za czas gotowości do pracy, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.
W celu obliczenia wynagrodzenia za jedną godzinę, wynagrodzenie otrzymywane przez kierowcę w stałej stawce miesięcznej należy podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Ustaloną w ten sposób stawkę za 1 godzinę pracy należy pomnożyć przez liczbę godzin, w czasie których kierowca nie wykonywał pracy.
Jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie złożone ze zmiennych składników, to wynagrodzenie ustalone jak wynagrodzenie za urlop dzieli się przez liczbę godzin przepracowanych przez kierowcę w okresie, z którego ustala się to wynagrodzenie.
Przykład
W styczniu 2012 r. kierowca autobusu przez 7 godzin nie mógł wykonać zaplanowanych na ten dzień kursów z powodu awarii autobusu. Przez ten czas był gotów do wykonywania pracy, czekając w bazie autobusowej na naprawę auta. Pracownik nie wykonywał pracy, ale był gotów do jej wykonywania, a przyczyny tego stanu rzeczy leżały po stronie pracodawcy (przestarzałe i często psujące się autobusy). Dlatego mimo niewykonywania pracy powinien otrzymać wynagrodzenie za czas gotowości do pracy. Pracownik otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w stałej wysokości 2800 zł oraz dodatek stażowy w stałej wysokości 560 zł.
3360 zł (2800 zł +560 zł) : 168 godz. (wymiar czasu pracy w styczniu) = 20 zł (stawka za 1 godzinę pracy),
20 zł x 7 godz. = 140 zł.
Pracodawca za czas gotowości do pracy powinien wypłacić pracownikowi wynagrodzenie w wysokości 140 zł.
Kierowcy, który otrzymuje wynagrodzenie w zmiennej wysokości bez określenia stawki osobistego zaszeregowania, za czas niewykonywania pracy w związku z gotowością do pracy przysługuje 60% wynagrodzenia.
W takim przypadku podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas gotowości do pracy ustala się z 3 miesięcy (lub z 12 miesięcy) poprzedzających miesiąc, w którym kierowca nie wykonywał pracy, ale był gotów do jej wykonywania. Następnie wynagrodzenie obliczone jak za urlop należy podzielić przez liczbę godzin przepracowanych przez kierowcę w okresie, z którego jest określane to wynagrodzenie. Z otrzymanej stawki godzinowej należy wyliczyć 60% tej stawki, a następnie otrzymaną należność za 1 godzinę mnoży się przez liczbę godzin niewykonywania pracy.
Przykład
W styczniu 2012 r. z powodu warunków atmosferycznych kierowca rozwożący towar do hurtowni miał 5-godzinny przestój. Kierowca jest wynagradzany stawką prowizyjną uzależnioną od spełnienia m.in. takich kryteriów, jak: dbanie o powierzony sprzęt i towar, znajomość topografii terenu, po jakim się porusza, czy przestrzeganie norm zużycia paliwa.
Wynagrodzenie prowizyjne pracownika z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nastąpił przestój, wynosiło:
– w grudniu 2011 r. – 3800 zł,
– w listopadzie 2011 r. – 3500 zł,
– w październiku 2011 r. – 3600 zł,
W okresie wskazanych 3 miesięcy pracownik przepracował łącznie 496 godzin (168 godz. w grudniu + 160 godz. w listopadzie + 168 godz. w październiku).
Należy ustalić wynagrodzenie z 3 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nastąpił przestój:
3800 zł + 3500 zł + 3600 zł = 10 900 zł
Aby obliczyć wynagrodzenie za 1 godzinę pracy, wynagrodzenie z okresu 3 miesięcy dzielimy przez liczbę godzin przepracowanych w tym okresie:
10 900 zł : 496 godz. = 21,98 zł
Następnie należy ustalić 60% stawki godzinowej i otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę godzin przestoju:
21,98 zł x 60% = 13,19 zł
13,19 zł x 5 godz. = 65,95 zł.
Pracodawca powinien wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za 5-godzinny przestój w wysokości 65,95 zł.
Podstawa prawna:
- art. 80, 81 § 1 i 2 Kodeksu pracy,
- ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.),
- art. 26 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (DzU nr 92, poz. 879 ze zm.),
- § 4 i § 4a rozporządzenia MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).