W związku ze skróceniem norm czasu pracy pracownik nie może otrzymywać niższego wynagrodzenia. Pracodawca ma zatem obowiązek dostosować stawkę jego osobistego zaszeregowania do nowego wymiaru czasu pracy. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Pracownikom niepełnosprawnym przysługują dodatkowe przywileje mające na celu, z jednej strony, zachęcenie pracodawców do zatrudniania takich osób, a z drugiej strony, ich ochronę. Znaczna część przepisów skierowanych do pracowników niepełnosprawnych różnicuje zakres ochrony w zależności od stopnia niepełnosprawności.
Pracownik niepełnosprawny ma prawo m.in. do: dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dodatkowej 15-minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy, ograniczonego wymiaru czasu pracy, zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym. Ponadto takich pracowników nie można zatrudniać w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych.
Czas pracy osoby niepełnosprawnej (legitymującej się lekkim stopniem niepełnosprawności) nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Natomiast czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo (chodzi w tym przypadku o normę tygodniową określoną sztywno, a nie przeciętnie). Wymiar czasu pracy obliczony na podstawie wskazanych norm obowiązuje takiego pracownika od dnia następującego po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia o zaliczeniu do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności (art. 15 ust. 4 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Wskazanego ograniczenia w zakresie czasu pracy nie należy stosować:
- do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
- gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub, w razie jego braku, lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
Jednocześnie stosowanie norm czasu pracy, które obowiązują pracowników niepełnosprawnych, nie może powodować obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. Natomiast godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na wskazane normy czasu pracy ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm (art. 18 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
Powyższe oznacza, że np. pracownik dotychczas zatrudniony w pełnym wymiarze, dla którego dobowa norma czasu pracy wynosiła 8 godz., a przeciętna tygodniowa – 40 godz., po przedłożeniu orzeczenia np. o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności może pracować jedynie 7 godzin na dobę i 35 godz. tygodniowo, i z takiego powodu jego wynagrodzenie nie może ulec obniżeniu. Przepisy prawa nie przewidują wyrównania wynagrodzenia, lecz zobowiązują pracodawcę do dostosowania stawki zaszeregowania do nowego wymiaru czasu pracy.
PRZYKŁAD
Pracownik wynagradzany stawką godzinową w wysokości 12,60 zł, zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku, 19 września br. przedłożył pracodawcy orzeczenie o zaliczeniu go do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym. Od 20 września br. pracownika obowiązują skrócone normy czasu pracy. Do 19 września pracownik powinien przepracować 104 godz. (13 dni x 8 godz.). Gdyby norma czasu pracy obowiązująca tego pracownika nie uległa obniżeniu i przepracowałby pełny miesiąc, to jego wynagrodzenie od 20 września do 30 września br. wyniosłoby 907,20 zł (72 godz. x 12,60 zł). Ponieważ norma czasu pracy uległa obniżeniu, wymiar czasu pracy we wrześniu br. zamiast 176 godz. wyniesie 167 godz. [(13 dni x 8 godz.) + (9 dni x 7 godz.)]. Nie może to jednak spowodować obniżenia wynagrodzenia uzyskiwanego przez pracownika, co skutkuje koniecznością przeliczenia jego stawki godzinowej.
Stawkę godzinową należy przeliczyć w następujący sposób:
● stosunek dotychczasowego wymiaru do skróconej normy: 8:7 = 1,143,
● stawka po zmianie: 12,60 zł x 1,143 = 14,40 zł.
Po obniżeniu norm czasu pracy i przeliczeniu stawki godzinowej za 167 godz. przepracowanych we wrześniu pracownik otrzyma wynagrodzenie w wysokości 2217,60 zł (104 godz. x 12,60 zł) + (63 godz. x 14,40 zł) = 1310,40 zł + 907,20 zł = 2217,60 zł, a więc tyle samo, ile otrzymałby, gdyby obowiązywały go poprzednie stawka godzinowa i normy czasu pracy (176 godz. x 12,60 zł = 2217,60 zł).
Od 1 stycznia 2012 r. czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie będzie mógł przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo, jeżeli lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub, w razie jego braku, lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną wyda w odniesieniu do tej osoby zaświadczenie o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy. Normy czasu pracy, o których mowa, będą stosowane od dnia przedstawienia pracodawcy zaświadczenia o celowości zatrudniania w skróconej normie czasu pracy.
Podstawa prawna
- art. 15, art. 18 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 ze zm.),
- art. 1 pkt 4 ustawy z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 226, poz. 1475).