Ekwiwalent za niewykorzystany urlop
Co do zasady urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany przez pracownika. Jest to jego niezbywalne prawo do wypoczynku. Z każdym rokiem kalendarzowym (dnia 1 stycznia) pracownik nabywa prawo do kolejnego wymiaru urlopu - 20 lub 26 dni (w zależności od stażu pracy poniżej bądź co najmniej 10 lat). Jeśli z jakiegoś powodu nie wykorzysta tego urlopu w bieżącym roku kalendarzowym, urlop ten przechodzi na kolejny rok i staje się urlopem zaległym. Pracodawca udziela go więc w kolejnym roku, pilnując aby został wykorzystany do końca września. Tak więc w przypadku niewykorzystania urlopu w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo nie daje możliwości wypłaty za tę niewykorzystaną część urlopu stosownego ekwiwalentu.
Ekwiwalent za urlop wypłacany jest w przypadku rozwiązania umowy z pracownikiem, który nie wykorzystał pełnej puli dni urlopowych. Ma on stanowić swego rodzaju równoważnik prawa do dni wolnych od pracy w ramach urlopu wypoczynkowego. Skoro pracownik miał do nich prawo, a ich nie wykorzystał, otrzymuje od pracodawcy ekwiwalent urlopowy.
Art. 171. § 1 Kodeksu pracy:
"W przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny."
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop - kiedy nie trzeba wypłacać?
Zgodnie z art. 171 § 3 Kodeksu pracy pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, jeśli strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Kiedy wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop?
Ustawodawca ani w Kodeksie pracy ani w rozporządzeniu MPiPS w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop nie zawarł regulacji przesądzającej o terminie wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W doktrynie ugruntowała się jednak teza mówiąca o tym, że ostatecznym terminem na wypłatę ekwiwalentu pieniężnego jest ostatni dzień zatrudnienia, ponieważ w tym dniu pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu.
Taką opinię potwierdza Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 29 marca 2001 r. (I PKN 336/00). Zgodnie z SN w dniu rozwiązania stosunku pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Dopiero teraz rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Przekroczenie terminu na wypłatę ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy może zostać uznane za wykroczenie z art. 282 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, a za każdy dzień opóźnienia należą się pracownikowi odsetki zgodnie z art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1320)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dziennik Ustaw rok 1997 nr 2 poz. 14 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1740)