Nie, żadna część wynagrodzenia zasadniczego nie może zależeć od wyniku finansowego firmy. Z zasad prawa pracy wynika, że to pracodawca ponosi ryzyko gospodarcze prowadzonej przez siebie działalności. Pracownicy natomiast nie są zobowiązani do osiągnięcia określonego rezultatu, ale do sumiennego i starannego wykonywania swojej pracy, za co przysługuje im comiesięczna pensja.
Wynagrodzenie za pracę należy ustalać w taki sposób, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy (art. 78 § 1 k.p.). Kodeks pracy nie przewiduje możliwości konstruowania indywidualnych wynagrodzeń pracowniczych w zależności od dodatniego wyniku finansowego zakładu pracy. Dopuszczalny jest jedynie pośredni sposób wpływania na wynagrodzenie pracownika poprzez tworzenie przez pracodawcę funduszów zależnych od wyniku gospodarczego, z których przyznawane są indywidualne premie. Nie można natomiast ustalać wynagrodzenia zasadniczego pracownika w taki sposób, że jeden z jego elementów jest bezpośrednio powiązany z wynikiem gospodarczym pracodawcy. W przypadku bowiem słabego wyniku finansowego przedsiębiorstwa ten składnik wynagrodzenia może nigdy nie zostać wypłacony.
Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest zasada ponoszenia przez pracodawcę ryzyka gospodarczego. Oznacza to, że pracownik nie może zostać obciążony ujemnymi skutkami działalności prowadzonej przez pracodawcę. Nawet jeśli pracodawca ma trudności finansowe, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę, które nie podlega z tego powodu obniżeniu. Podział dotychczasowego ustalonego w umowie o pracę wynagrodzenia zasadniczego na części, z których jedna została uzależniona od wyników gospodarczych pracodawcy, jest sprzeczny z zasadą ryzyka gospodarczego pracodawcy (wyrok SN z 27 września 2009 r., sygn. akt II PK 57/09, niepublikowany).
Postanowienia umów o pracę nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy (art. 18 § 1 k.p.). Jeśli są mniej korzystne, wówczas z mocy prawa są nieważne, a zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy (art. 18 § 2 k.p.). Oznacza to, że wprowadzenie do umowy postanowienia mniej korzystnego dla pracownika niż przepis prawa pracy nie powoduje nieważności całej umowy, lecz tylko tego konkretnego postanowienia. Zamiast niego stosuje się odpowiedni przepis prawa pracy. Ta zasada odnosi się także do zmian wprowadzonych do umowy o pracę w drodze wypowiedzenia zmieniającego. Reguła ta znajdzie zastosowanie, jeżeli pracodawca zdecyduje się na wprowadzenie podziału wynagrodzenia zasadniczego na części, z których jedna została uzależniona od wyników gospodarczych pracodawcy. Nie ma przy tym znaczenia zgoda pracownika na niekorzystne warunki. Pracodawca nie może również wprowadzić niekorzystnego podziału wynagrodzenia do regulaminu wynagradzania czy układu zbiorowego pracy. Takie postępowanie będzie niezgodne z uregulowaniami zawartymi w kodeksie pracy, ponieważ postanowienia układów zbiorowych oraz regulaminów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych (art. 9 § 2 k.p.).
Podstawa prawna
- Art. 9 § 2, art. 18 i 78 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2011 r. nr 63 , poz. 322.