Czy podwyżki wynagrodzeń należy konsultować z organizacją związkową

Przyznane przez Państwa podwyżki należy uznać za sprawę indywidualną, w której udział związków zawodowych byłby konieczny jedynie na wyraźny wniosek pracowników, którzy otrzymali podwyżki. Związek może zainterweniować, jeżeli zaoferowanie wyższej siatki płac części zatrudnionym byłoby nieuzasadnione i stanowiło przejaw dyskryminacji reszty załogi.

UZASADNIENIE

Przyznanie konkretnym pracownikom wyższych pensji (w postaci np. wyższych premii, wyższego wynagrodzenia zasadniczego) na mocy zawartych z nimi porozumień zmieniających należy uznać za sprawę indywidualną. Udział związków zawodowych byłby jedynie konieczny na wyraźny wniosek zatrudnionych. W opisanej sytuacji uzgodnienia z zakładową organizacją związkową byłyby również niezbędne w przypadku państwowej jednostki sfery budżetowej, np. urzędu miasta lub gminy(art. 27 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych).

Pracodawca musi współdziałać ze związkami zawodowymi w wielu dziedzinach dotyczących bezpośrednio kwestii praw pracowniczych. Podstawowy zakres uprawnień zakładowej organizacji związkowej obejmuje przede wszystkim:

• zajmowanie stanowiska w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie unormowanym w przepisach prawa pracy,
• zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy i organu samorządu załogi w sprawach dotyczących zbiorowych interesów i praw pracowników,
• sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałanie z państwową inspekcją pracy,
• zajmowanie się warunkami życia emerytów i rencistów (art. 26 ustawy o związkach zawodowych).

W jednym zakładzie pracy może działać więcej niż jedna organizacja związkowa reprezentująca i broniąca interesów pracowników (art. 30 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych). Związki zawodowe mają prawo w szczególności:

• wyrażać opinie lub zastrzeżenia w przedmiocie wypowiedzenia warunków pracy oraz rozwiązania z pracownikami stosunku pracy (np. przy konsultacjach zwolnień grupowych),
• oceniać sprzeciw od kary porządkowej,
• uczestniczyć w konsultacjach zmian wprowadzanych przez nowego pracodawcę przejmującego zakład pracy,
• brać czynny udział w ustalaniu treści postanowień regulaminu pracy, wynagradzania, regulaminu nagród i premiowania oraz regulaminu zasad i warunków korzystania z funduszu świadczeń socjalnych.

---

WAŻNE!

Kompetencje organizacji związkowej dotyczą zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych spraw pracowniczych.

W pewnych kwestiach przepisy prawa przyznają związkom zawodowym uprawnienia o charakterze stanowczym, gdzie konieczne jest uwzględnienie przez pracodawcę postulatów zgłaszanych przez związek. Do takich kwestii zaliczymy uzgadnianie treści aktów wewnątrzzakładowych, takich jak regulamin pracy, a także zasad podziału środków na wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych w państwowej jednostce sfery budżetowej, w skład której wchodzą m.in.: organy administracji rządowej i samorządowej, sądownictwa, wojska, policji, pomocy społecznej, ochrony zdrowia, prokuratury.

Kompetencje organizacji związkowej nie powinny natomiast dotyczyć spraw indywidualnych pracowników, którzy nie występują z wnioskiem, aby związek w danej sytuacji ich reprezentował. Chodzi szczególnie o przypadki, kiedy zmiany są wprowadzane na korzyść osób zatrudnionych (np. przyznanie wyższych wynagrodzeń). Prawo nie przewiduje wyraźnego obowiązku konsultowania tego typu decyzji pracodawcy spoza sfery budżetowej ze związkami, a obowiązku nie należy domniemywać, tym bardziej jeśli dochodzi do obopólnego porozumienia stron.

Przyznanie wyższych pensji, a tym samym różnicowanie wynagrodzeń poszczególnych pracowników, powinno być obiektywnie uzasadnione i wolne od przejawów noszących znamiona dyskryminacji względem pozostałej części załogi.

W razie zróżnicowania wynagrodzenia pracowników wykonujących jednakową bądź podobną pracę pracodawca powinien udowodnić, że kierował się obiektywnymi powodami. Powoływanie się pracodawcy np. na zróżnicowane kwalifikacje zawodowe i staż pracy wiąże się z koniecznością wykazania, że miały one znaczenie przy wykonywaniu zadań powierzonych pracownikom (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 lutego 2007 r., I PK 242/06).

Jeśli w danej organizacji doszłoby do działań dyskryminujących, wówczas związek zawodowy mógłby wystąpić w obronie praw konkretnych pracowników oferując np. ewentualną mediację z pracodawcą bądź pomoc w sformułowaniu pozwu do sądu, gdyby zaszła taka konieczność.

Podstawa prawna

• art. 26, art. 27 ust. 3, art. 30 ust. 5 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.),
• art. 18^3a, art. 23², art. 77² § 4, art. 104² § 1 Kodeksu pracy.