Czas, kiedy kierowca jest pasażerem, jest wliczany do czasu dyżuru i wynagradzany co najmniej połową stawki za zwykły dyżur. Do wyliczenia należnej kwoty należy przyjąć stałe wynagrodzenie zasadnicze.
UZASADNIENIE
W stosunku do kierowców przepisy przewidują dwa rodzaje dyżurów. Pierwszy rodzaj dyżuru to typowy dyżur polegający na oczekiwaniu na konieczność wykonywania pracy oraz okresy zaliczane przez przepisy do czasu dyżuru (art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o czasie pracy kierowców). Drugi rodzaj dyżuru obejmuje czas nieprowadzenia pojazdu przez kierowcę jadącego „w załodze” (art. 9 ust. 3 ustawy o czasie pracy kierowców).
Specyficzne dla kierowców jest to, że dyżurem jest czas nieprowadzenia pojazdu w sytuacji, gdy pojazd jest prowadzony na zmianę przez dwóch lub więcej kierowców (zmienników). W trakcie nieprowadzenia pojazdu kierowca pozostaje bowiem w dyspozycji pracodawcy przebywając w pojeździe.
Czas spędzony obok prowadzącego pojazd należy wliczać do dyżuru niezależnie od tego, czy jest to przewóz „w załodze” w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 561/2006. W rozumieniu tego rozporządzenia „kilkuosobowa załoga” oznacza sytuację, w której w pojeździe w celu jego prowadzenia przebywa co najmniej dwóch kierowców między dwoma kolejnymi dziennymi okresami odpoczynku lub między dziennym okresem odpoczynku a tygodniowym okresem odpoczynku. Wystarczy, że przez pierwszą godzinę kilkuosobowej obsady pojazd prowadzi jeden kierowca, ale przez pozostałą część tego okresu obowiązkowa jest obecność drugiego kierowcy (lub kierowców). Niepełna obsada może występować tylko przez pierwszą godzinę prowadzenia pojazdu.
Za czas dyżuru, gdy pojazd jest prowadzony na zmianę z drugim kierowcą, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości określonej w przepisach o wynagradzaniu, obowiązujących u danego pracodawcy (regulamin wynagradzania, układ zbiorowy pracy). Nie może być ono niższe niż połowa wynagrodzenia za zwykły dyżur (art. 9 ust. 6 ustawy o czasie pracy kierowców). W praktyce zwykle wynagrodzenie za ten dyżur nie jest podwyższane – musimy zatem wyliczyć 50% wynagrodzenia za zwykły dyżur, ustalonego zgodnie z przepisami ustawy o czasie pracy kierowców.
Za czas zwykłego dyżuru kierowcy przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru. W razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego przysługuje mu wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – w wysokości 60% wynagrodzenia (art. 9 ust. 5 ustawy o czasie pracy kierowców).
W aktualnej linii orzecznictwa dosyć konsekwentnie wskazuje się, że w przypadku pracownika, który poza wynagrodzeniem zasadniczym otrzymuje inne składniki wynagrodzenia (premie, prowizje, dodatki itp.), do obliczenia m.in. wynagrodzenia za czas dyżuru należy przyjmować jedynie wynagrodzenie zasadnicze. W wyroku z 16 listopada 2000 r. (I PKN 455/00) Sąd Najwyższy stwierdził, że pojęcie „określone wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną” oznacza w zmienionych przepisach Kodeksu pracy godzinową lub miesięczną stawkę wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku. Taką wykładnię potwierdza również Sąd Najwyższy w wyroku z 3 kwietnia 2007 r. (II PZP 4/07 (OSNP 2007/21-22/307). Uzasadniając ten wyrok sąd stwierdził, że „wynagrodzenie zasadnicze jest jedynym koniecznym i występującym w każdym wynagrodzeniu za pracę ekwiwalentem świadczonej przez pracownika pracy. Jest ono główną częścią wynagrodzenia, ale może być też jego składnikiem wyłącznym. Wynagrodzenie zasadnicze najściślej łączy się z rodzajem wykonywanej pracy (tj. pracą określonego rodzaju lub na określonym stanowisku) stanowiąc bezpośrednią zapłatę za tę pracę i wymagane do jej wykonywania kwalifikacje. W odróżnieniu od wynagrodzenia zasadniczego, inne (dodatkowe) składniki wynagrodzenia nie wynikają z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną. Nie są one bezpośrednią zapłatą za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku i wymagane do jej wykonywania kwalifikacje, lecz przysługują pracownikowi po spełnieniu dodatkowych, wobec przesłanek uzyskania wynagrodzenia zasadniczego. Tytułem do nich są np. określone dodatkowe wyniki pracy (premie), wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia, zwiększona odpowiedzialność, przepracowanie określonego okresu czasu w danym zakładzie, szczególne kwalifikacje fachowe, szczególne doświadczenie bądź praktyka w danej dziedzinie, tytuł naukowy, znajomość języków obcych, praca w godzinach nadliczbowych, nocnych itd. Wynagrodzenie zasadnicze stanowi z reguły podstawę wyliczenia wysokości tych składników”.
PRZYKŁAD
Przejazd „w załodze” (tj. czas nieprowadzenia pojazdu pracownika, gdy pojazd jest prowadzony przez drugiego kierowcę) wystąpił w marcu 2010 r. Pracownikowi z tego tytułu wliczono łącznie 15 godzin do czasu dyżuru. Kierowca zarabia 2000 zł miesięcznie.
Krok 1. Obliczamy stawkę za jedną godzinę pracy w marcu:
w tym celu wynagrodzenie miesięczne dzielimy przez nominalny czas pracy w marcu, tj. 184 godziny:
2000 zł : 184 godziny = 10,87 zł.
Krok 2. Obliczamy stawkę za godzinę czasu wliczonego do dyżuru pracownika, gdy pojazd jest prowadzony przez drugiego kierowcę:
wynagrodzenie wyliczone za jedną godzinę „zwykłego” dyżuru mnożymy przez 50%:
10,87 zł x 50% = 5,44 zł.
Krok 3. Obliczamy wynagrodzenie za 15 godzin dyżuru:
5,44 zł x 15 godzin wliczonych do czasu dyżuru = 81,60 zł.
Wynagrodzenie za 15 godzin dyżuru kierowcy wyniesie 81,60 zł.
Podstawa prawna
- art. 9 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. Nr 92, poz. 879 ze zm.),
- art. 4 lit. o rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 561/2006 z 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) Nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) Nr 3820/85 (Dz.Urz. UE L 06.102.1).