Przy zarobkach na poziomie 12 000 zł brutto miesięcznie, pierwszą zaliczkę na podatek w wysokości 32% należy naliczyć i pobrać od dochodu pracownika uzyskanego w październiku br. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
W Polsce osoby fizyczne płacą podatek dochodowy progresywny. Przy progresywnym systemie opodatkowania stawka (tj. procent płaconego podatku) rośnie wraz ze wzrostem dochodu podatnika.
Podstawą opodatkowania jest dochód, za który uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody (oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika), po odliczeniu miesięcznych zryczałtowanych kosztów uzyskania oraz potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenia społeczne.
W 2009 r. obowiązują dwie stawki podatku zależne od wysokości osiągniętego dochodu, liczonego narastająco od początku roku, tj. 18% i 32%.
Skala podatkowa w 2009 r.
Jeżeli dochód podatnika w danym roku podatkowym przekroczy wartość 85 528 zł (pierwszy przedział skali podatkowej), to dochód przekraczający próg podlega opodatkowaniu według wyższej stawki. Podatek w kolejnym przedziale dochodowym jest obliczany jako suma podatku obliczonego od górnej kwoty granicznej niższego przedziału dochodowego oraz podatku od kwoty nadwyżki ponad tę kwotę graniczną, według stawki dla kolejnego, wyższego przedziału.
PRZYKŁAD
Dochód pracownika od początku roku do 31 lipca br. wyniósł 86 000 zł. Aby ustalić wysokość podatku od dochodu w wysokości 86 000 zł, najpierw trzeba wymierzyć podatek od kwoty dochodu, stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali, tj. od 85 528 zł:
(85 528 zł x 18%) – 556,02 zł = 14 839,02 zł
Następnie wyliczamy nadwyżkę dochodu ponad 85 528 zł:
86 000 zł – 85 528 zł = 472 zł
Od nadwyżki liczymy podatek według stawki 32%:
472 zł x 32% = 151,04 zł
Łącznie podatek od dochodu 86 000 zł wynosi:
14 839,02 zł + 151,04 zł = 14 990,06 zł.
W przypadku pracowników etatowych, obowiązek naliczania, pobierania i odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy od dochodu ze stosunku pracy spoczywa na płatniku, czyli pracodawcy. Powinien on pobierać zaliczki na podatek za miesiące od stycznia do grudnia bieżącego roku podatkowego (2009 r.) w wysokości:
- za miesiące od początku roku do miesiąca (włącznie), w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę 85 528 zł, tj. kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali – 18% dochodu osiągniętego przez pracownika w danym miesiącu,
- za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód uzyskany od początku roku przekroczył kwotę 85 528 zł (jest to górna granica pierwszego przedziału skali) – 32% dochodu uzyskanego w danym miesiącu; w miesiącu, w którym doszło do przekroczenia kwoty 85 528 zł, tj. dochodu narastająco od początku roku, pobieramy jeszcze zaliczkę 18%.
Miesięczną zaliczkę obliczoną w powyższy sposób płatnik powinien zmniejszać o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej (tzw. kwota wolna, która wynosi w 2009 r. 46,33 zł), jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złożył w zakładzie pracy oświadczenie według ustalonego wzoru PIT-2, w którym stwierdził, że spełnia warunki określone w tym formularzu (PIT-2 nie trzeba składać ponownie, gdy stan faktyczny nie uległ zmianie).
Następnie tak obliczoną zaliczkę należy obniżyć o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobraną w tym miesiącu przez zakład pracy, nie więcej niż o 7,75% podstawy jej wymiaru.
W praktyce wątpliwości pracodawców budzi sam moment zastosowania wyższej stawki podatku wobec pracownika, którego dochód przekroczył w ciągu roku próg podatkowy i znalazł się w kolejnym przedziale dochodu. W miesiącu, w którym dochód pracownika, liczony od początku roku, przekroczył pierwszy próg podatkowy, do całego dochodu z tego miesiąca należy stosować jeszcze stawkę 18%. Dopiero od miesiąca następnego należy naliczyć zaliczkę według wyższej stawki.
Na wysokość miesięcznego oraz rocznego dochodu pracownika wpływa wartość potrącanych składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracownika. W celu ustalenia, czy pracownik osiągnął już roczną granicę podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tzw. limit trzydziestokrotności), bierze się pod uwagę narastający od początku roku przychód ze stosunku pracy, stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Natomiast do celów podatkowych i sprawdzenia kwot przedziałów skali liczy się narastający dochód, a więc przychód pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika oraz koszty uzyskania przychodów. Zatem są to dwa różne pojęcia.
Do końca lipca br. przychód Państwa pracownika, stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wyniósł 84 000 zł (12 000 zł x 7 m-cy), a do końca sierpnia br. wyniesie 96 000 zł. Zatem w sierpniu br. pracownik przekroczy kwotę rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – tzw. limit trzydziestokrotności, który w 2009 r. wynosi 95 790 zł. Aby nie nadpłacić składek, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za sierpień br. trzeba naliczyć od części wynagrodzenia, tj. od 11 790 zł (różnicy między przychodem liczonym narastająco od początku roku a rocznym limitem podstawy wymiaru składek, tj. 95 790 zł – 84 000 zł). Za sierpień br. składki na ZUS oraz zaliczkę na podatek dochodowy należy naliczyć następująco:
1. Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika:
● składki na ubezpieczenia:
– emerytalne: 11 790 zł x 9,76% = 1150,70 zł
– rentowe: 11 790 zł x 1,5% = 176,85 zł
Łącznie: 1327,55 zł
- składka na ubezpieczenie chorobowe: 12 000 zł x 2,45% = 294 zł
2. Składka na ubezpieczenie zdrowotne:
- podstawa wymiaru składki: 12 000 zł – 1327,55 zł – 294 zł = 10 378,45 zł
- składka należna do ZUS: 10 378,45 zł x 9% = 934,06 zł
- składka odliczana od zaliczki na podatek: 10 378,45 zł x 7,75% = 804,33 zł
3. Zaliczka na podatek:
- podstawa opodatkowania:
10 378,45 zł – 111,25 zł (koszty uzyskania przychodu) = 10 267,20 zł; po zaokrągleniu 10 267 zł
- zaliczka na podatek dochodowy: (10 267 x 18%) – 46,33 zł = 1801,73 zł
- zaliczka na podatek do wpłaty na konto urzędu skarbowego: 1801,73 zł – 804,33 zł = 997,40 zł; po zaokrągleniu 997 zł.
Przy pensji pracownika wynoszącej brutto 12 000 zł, jego miesięczny dochód do lipca br. włącznie to kwota 10 244 zł (podstawa opodatkowania już po zaokrągleniu; tj. przychód po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości łącznie 13,71% podstawy wymiaru oraz kosztów uzyskania przychodów). W sierpniu br. miesięczny dochód wyniósł 10 267 zł. Zatem do sierpnia br. dochód narastająco od początku roku wyniesie 81 975 zł (10 244 zł x 7 m-cy + 10 267 zł) i nie przekroczy pierwszego przedziału skali podatkowej (81 975 zł < 85 528 zł). We wrześniu br. miesięczna kwota dochodu pracownika znowu będzie inna ze względu na to, że nie liczymy już składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Ponadto we wrześniu dochód (narastająco od początku roku) przekroczy kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej. Zaliczkę podatkową za wrzesień br. należy jednak obliczyć jeszcze według stopy 18% (należy stosować ją włącznie do tego miesiąca, w którym doszło do przekroczenia).
Obliczenie zaliczki za wrzesień br. będzie wyglądało następująco:
1. Składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika:
- składka na ubezpieczenie chorobowe: 12 000 zł x 2,45% = 294 zł
2. Składka na ubezpieczenie zdrowotne:
- podstawa wymiaru składki: 12 000 zł – 294 zł = 11 706 zł
- składka należna do ZUS: 11 706 zł x 9% = 1053,54 zł
- składka odliczana od zaliczki na podatek: 11 706 zł x 7,75% = 907,22 zł
3. Zaliczka na podatek:
- podstawa opodatkowania:
11 706 zł – 111,25 zł = 11 594,75 zł; po zaokrągleniu 11 595 zł
- zaliczka na podatek dochodowy: (11 595 x 18%) – 46,33 zł (ulga podatkowa) = 2040,77 zł
- zaliczka na podatek do wpłaty na konto urzędu skarbowego: 2040,77 zł – 907,22 zł = 1133,55 zł; po zaokrągleniu do złotych = 1134 zł.
Dochód pracownika od stycznia do września 2009 r. wynosi 93 570 zł (81 975 zł + 11 595 zł). Zaliczkę za następny miesiąc, tj. październik br., należy policzyć według stawki 32%:
(11 595 zł x 32%) – 46,33 zł = 3664,07 zł
Do urzędu skarbowego będzie trzeba przekazać zaliczkę w wysokości 2757 zł, obliczoną:
3664,07 zł – 907,22 zł (7,75% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne) = 2756,85 zł; po zaokrągleniu 2757 zł.
WAŻNE!
Za miesiąc, w którym dochód pracownika liczony od początku roku przekroczył pierwszy próg podatkowy, należy naliczyć zaliczkę w wysokości 18% od całego dochodu z tego miesiąca. Dopiero od miesiąca następnego – stawkę wyższą.
Podstawa prawna
- art. 9, art. 26 ust. 1, art. 27, art. 27b, art. 31, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.),
- art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
- obwieszczenie z 29 grudnia 2008 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2009 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (MP z 2008 r. nr 97, poz. 850).