Opodatkowanie wypłat dla wspólników spółek

Do spółek osobowych Kodeks spółek handlowych zalicza spółkę:

• jawną,

• partnerską,

• komandytową oraz

• komandytowo-akcyjną.

Spółki kapitałowe to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna. Przychody osiągane z tytułu członkostwa w tych spółkach (posiadania statusu wspólnika) są różnie opodatkowane w zależności od formy prawnej danej spółki.

Zysk ze spółki osobowej

Spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej, choć posiadają zdolność prawną (mogą uczestniczyć w obrocie gospodarczym, nabywając na swoją rzecz prawa i zaciągając zobowiązania; mogą być również stroną w postępowaniach sądowych). Dochody spółek osobowych nie stanowią odrębnego przedmiotu opodatkowania. Takie rozwiązanie umożliwia unikanie problemu tzw. podwójnego opodatkowania dochodu, które ma miejsce w przypadku spółek kapitałowych (tj. opodatkowania dochodu raz na poziomie spółki kapitałowej, a następnie przy wypłacie zysku spółki na rzecz wspólnika). Opodatkowaniu podlegają natomiast dochody poszczególnych wspólników spółki osobowej. Sposób opodatkowania dochodu z udziału w spółce osobowej będzie uzależniony od cywilnoprawnego statusu danego wspólnika. Jeżeli wspólnikiem spółki jest osoba fizyczna, to dochód z udziału w tej spółce będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W myśl art. 5b ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 5a pkt 6 tej ustawy prowadzi spółka niemająca osobowości prawnej, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce uznaje się za przychody ze źródła pozarolniczej działalności gospodarczej.

Artykuł 8 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz z zastrzeżeniem ust. 1a łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.

Stąd też uzyskane przez spółkę osobową przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów podlegają rozliczeniu u jej wspólników (w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej zarówno u komplementariuszy, jak i akcjonariuszy) proporcjonalnie do ich udziałów w spółce. Natomiast dochód osiągnięty z tytułu udziału w spółce osobowej będzie stanowił dla jej wspólnika – osoby fizycznej dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej, podlegający opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 ww. ustawy, lub po spełnieniu przez podatnika warunków określonych art. 9a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych może być opodatkowany podatkiem liniowym.

Wspólnicy spółek osobowych mają obowiązek wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy według zasad określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a po zakończeniu roku podatkowego złożyć zeznanie podatkowe, w którym wykazują dochody z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną, jako dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Szczególnym rodzajem spółki osobowej jest spółka komandytowo-akcyjna. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że dywidendy wypłacane przez spółkę komandytowo-akcyjną nie są dywidendami, o których mowa w art. 30a ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, czego konsekwencją jest brak obowiązku poboru podatku przez spółkę w związku z ich wypłatą. Spółkę komandytowo-akcyjną, pomimo podobieństw w wielu elementach do spółki akcyjnej, odróżnia od spółki akcyjnej brak osobowości prawnej. Zważywszy, że spółka komandytowo-akcyjna nie jest osobą prawną, akcjonariusze nie mogą uzyskiwać od niej dochodu z tytułu dywidend, o jakich mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 oraz art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to brak obowiązku potrącenia przez spółkę podatku od wypłacanych dywidend i innych dyspozycji zyskiem, gdyż zysk ten powinien być opodatkowany jako zysk z działalności gospodarczej w roku, w którym został przez spółkę – a zatem i przez jej akcjonariuszy osiągnięty.

Zysk ze spółki kapitałowej

Zgodnie z zapisami Kodeksu spółek handlowych:

• wspólnik spółki z o.o. ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników (dywidenda),

• akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym (zbadanym przez biegłego rewidenta), który został przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty,

• umowa (statut) spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku zgodnie z uchwałą.

Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną lub spółdzielni. Dochody uzyskiwane z tytułu dywidend – zarówno przez osoby fizyczne, jak i przez osoby prawne – podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym według stawki 19% (poza wyjątkami określonymi w art. 22 ust. 4 i art. 26 ust. 1a updop). Do poboru zryczałtowanego podatku dochodowego zobowiązana jest spółka wypłacająca dywidendę. Kwota może być przeznaczona do podziału między wspólników do wysokości nieprzekraczającej zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe. Jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom należy dzielić w stosunku do udziałów. Sposób opodatkowania dywidend wypłacanych przez polskie osoby prawne zależy od tego, czy dywidenda jest wypłacana na rzecz osoby fizycznej mającej miejsce zamieszkania w Polsce czy za granicą.

W przypadku dywidend wypłacanych na rzecz osoby fizycznej mającej miejsce zamieszkania w Polsce pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy (art. 30 ust. 1 updof). W przypadku wypłaty dywidendy na rzecz osób fizycznych mających miejsce zamieszkania za granicą należy analizować umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte między Polską a krajem zamieszkania odbiorcy dywidendy.

Podstawa prawna:

• ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.),

• ustawa z 26 lipca 1992 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).