Kary mogą być nakładane w sytuacjach naruszenia przez pracownika ustalonego porządku w zakładzie pracy, regulaminu pracy, przepisów bhp lub przeciwpożarowych.
Kara pieniężna może być nałożona jedynie w przypadkach przewidzianych w art. 108 § 2 k.p., tj. za:
- nieprzestrzeganie przepisów bhp oraz przeciwpożarowych,
- opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia,
- stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwym bądź spożywanie alkoholu w miejscu pracy.
Możliwe jest nałożenie obydwu tych kar (np. nagany i kary pieniężnej) za jeden czyn.
Kwestie związane z wynagrodzeniem oraz dodatkami do niego ustalają przepisy układu zbiorowego pracy albo pracodawca w postanowieniach regulaminu wynagradzania.
Potrącenie jest dopuszczalne, ale nie tyle z samej premii, ile z wynagrodzenia za pracę jako całości, na które składa się również wspomniana premia. Jest ona bowiem wypłacana na podstawie odpowiednich przepisów płacowych i stanowi stały składnik wynagrodzenia. Potrącenia z wynagrodzenia za pracę są dopuszczalne tylko w przypad- kach wskazanych przepisami art. 87 i nast. k.p. Dopuszczalne jest to jednak tylko wówczas, gdy taka kara została nałożona za przewinienia wymienione w art. 108 § 2 k.p. i została nałożona z zachowaniem procedury określonej w art. 108-113 k.p.
Premia uznaniowa jest składnikiem wynagrodzenia, którego przyznanie jest uzależnione od decyzji pracodawcy. Jeżeli więc pracodawca uzna, że pracownik z powodu przewinień, za które został ukarany karą porządkową, nie zasługuje na przyznanie tej premii, może jej nie przyznać. Pracownik nie ma wówczas roszczenia o jej wypłatę (wyrok SN z 20 lipca 2000 r., I PKN 17/00, OSNP 2002/3/77).
Z kolei w odniesieniu do premii regulaminowej należy uznać, że obecnie obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość zawarcia w układzie zbiorowym, regulaminie wynagradzania lub regulaminie premiowania takich zapisów, które uprawniają pracodawcę do obniżenia o określony wskaźnik lub procent lub w ogóle odmowy przyznania premii regulaminowej, w sytuacji gdy pracownik popełnił przewinienie, skutkujące odpowiedzialnością porządkową.
Należy pamietać, że samo nieprzyznanie premii nie jest karą pieniężną w rozumieniu Kodeksu pracy.