Dozwolone potrącenia
Kodeks pracy przewiduje ochronę wynagrodzenia przed potrąceniami. Możliwe jest jedynie dokonanie potrąceń w ustawie przewidzianych. Zgodnie z art. 87 Kodeksu pracy z wynagrodzenia za pracę (po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych) podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne przewidziane w art. 108 Kodeksu pracy.
Zobacz także serwis: Ubezpieczenia
Potrąceń należy dokonywać w wyżej podanej kolejności i w następujących granicach:
- w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości 3/5 wynagrodzenia netto,
- w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości 1/2 wynagrodzenia.
Co więcej, nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości.
Zobacz: Jak odzyskać od pracownika niedobór powstały w trakcie inwentaryzacji
Kwota wolna od potrąceń
Art. 871 Kodeksu pracy wymienia kwoty wolne od potrąceń. W przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy należy zmniejszyć je w sposób proporcjonalny. Są nimi kwoty wynagrodzenia za pracę w wysokości:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- 75 % wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
- 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 Kodeksu pracy.
Świadczenia alimentacyjne
Zgodnie z art. 87 Kodeksu pracy świadczenia alimentacyjne podlegają potrąceniom. Przy zachowaniu zasad określonych w tym przepisie potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracodawca dokonuje również bez postępowania egzekucyjnego. Jest to uproszczona forma dokonywania potrąceń. Nie będzie mogła być zastosowana, gdy świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych. Wynika z tego, że pracodawca może zastosować pozaegzekucyjny tryb także w stosunku do kilku wierzycieli, gdy potrącona suma zapewnia ich pełne zaspokojenie.
Zobacz także: Odszkodowanie należne pracownikowi nie podlega ochronie przed potrąceniami
Pracodawca nie będzie mógł dokonać potrąceń, jeśli wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej. Co więcej, Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 21 maja 1981 r. (V PZP 4/81) uznał, że w drodze przewidzianej w art. 88 Kodeksu pracy grzywny oraz kary porządkowe orzeczone w postępowaniu karnym nie mogą być realizowane.
Pracodawca dokonuje potrąceń jedynie na wniosek wierzyciela po przedstawieniu przez niego tytułu wykonawczego (wyrok sądu czy ugoda opatrzona w klauzulę wykonalności). Nie ma więc konieczności wszczynania postępowania komorniczego i ponoszenia związanych z tym kosztów.
Zobacz także: Forum Kadry - ZUS i Płace
W przypadku zastosowania trybu z art. 88 Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek zawiadomić pracownika o zajęciu wynagrodzenia w formie pisemnej. Musi wskazać wierzyciela, tytuł wykonawczy oraz wysokość dochodzonej kwoty. Następnie przekazuje potrącone wynagrodzenie wierzycielowi. Na pracodawcy ciąży odpowiedzialność za prawidłowe dokonanie wspomnianych czynności.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)