Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe
Praca w godzinach nadliczbowych stanowi jeden z obowiązków pracownika. Jest ona wykonywana na polecenie pracodawcy i jest dopuszczalna w razie „szczególnych potrzeb pracodawcy”. Przy tym nieuzasadniona okolicznościami faktycznymi odmowa pracy w godzinach nadliczbowych może spotkać się z negatywnymi konsekwencjami dla pracownika w postaci kary porządkowej (upomnienie lub nagana) lub nawet wypowiedzenia umowy o pracę.
W sytuacji pracy ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy przysługuje mu wynagrodzenie zasadnicze oraz określony w art. 1511 kodeksu pracy dodatek w wysokości 100% lub 50% wynagrodzenia. Dodatek w wysokości 100% zwykłego wynagrodzenia przysługuje za pracę świadczoną w godzinach nadliczbowych w porze nocnej; w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy oraz w dniu wolnym dla pracownika udzielonym mu w zamian za pracę w niedzielę lub święto. Ponadto pełna wysokość dodatku przysługuje w przypadku przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy. Dodatek w wysokości 50% będzie przysługiwał w pozostałych przypadkach.
Zobacz serwis: Wynagrodzenia
WAŻNE
Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje zwykłe wynagrodzenie oraz dodatek w wysokości 50% lub 100%.
Roszczenie pracownika
Pracownik świadczący pracę w godzinach nadliczbowych nabywa roszczenie o wypłatę wynagrodzenia oraz dodatku. Jeżeli jednak pracodawca nie będzie skory zapłacić, roszczenie to może być dochodzone przed sądem pracy.
WAŻNE
Roszczenie o wynagrodzenie oraz dodatek ulega przedawnieniu po upływie 3 lat od daty wymagalności. Roszczenie to staje się wymagalne z datą, w której powinno być wypłacone, czyli przeważnie z datą wypłaty za dany miesiąc pracy, w którym wystąpiły godziny nadliczbowe.
Gdy nadgodzin nie ma w ewidencji czasu pracy
Jednym z najpoważniejszych problemów może być jednak udowodnienie zasadności roszczenia. W takiej bowiem sytuacji to na pracowniku będzie spoczywał ciężar dowodu, co oznacza, że to pracownik będzie zmuszony wykazać godziny pracy.
Jak tego dokonać, biorąc pod uwagę że to pracodawca prowadzi ewidencję czasu pracy, a najczęściej też nie ewidencjonuje godzin nadliczbowych?
W takiej sytuacji pracownik będzie mógł posłużyć wszelkimi dostępnymi źródłami dowodowymi. Nie ma bowiem żadnych przeciwwskazań, by dowodząc zasadność swojego roszczenia pracownik posłużył się zeznaniami świadków.
PRZYKŁAD
W pozwie pracownik dochodzący wynagrodzenia za nadgodziny powołał na świadków byłych pracowników, którzy będą mogli zeznać że pracował w godzinach nadliczbowych.
Co prawda takie dowody zawsze mają mniejszą wartość dowodową, niż ewidencja czasu pracy, jednak jako takie powinny być ocenione przez sąd, który może przyjąć za wiarygodne i uznać zasadność roszczenia pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2011 roku o sygn. II PK 317/10).
Ponadto pracownik może korzystać z szerokiej gamy tzw. domniemań faktycznych. Przykładowo przedstawiając w sądzie wydruk maila służbowego wysłanego z poczty służbowej przez pracownika po godzinach pracy może rodzić domniemanie, iż świadczył on pracę w godzinach ponadliczbowych.
WAŻNE
Dochodząc roszczeń o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych na pracowniku spoczywa ciężar dowodu. Musi on zatem wykazać, że pracował w godzinach nadliczbowych w wymiarze, który uzasadnia wysokość żądanej kwoty. Niemniej jednak, w określonych okolicznościach ciężar dowodu będzie przerzucony na pracodawcę.
Przerzucenie ciężaru dowodowego
Ponadto z pomocą pracownikowi przychodzi również bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego, który w określonych sytuacjach przerzuca ciężar dowodu na pracodawcę. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 14 maja 1999 roku (sygn. I PKN 62/99) ciężar dowodu może zostać przerzucony na pracodawcę, jeżeli nie wywiązał się on z obowiązku prowadzenia ewidencji czasu pracy.
WAŻNE
Jeżeli pracodawca nie prowadził ewidencji czasu pracy to sąd może przerzucić nań ciężar dowodu. Oznacza to, że to pracodawca będzie musiał wykazać, że roszczenie pracownika nie jest zasadne.