Pracownik otrzyma zasiłek opiekuńczy za opiekę nad chorą matka lub ojcem nawet wtedy, gdy rodzice nie mieszkają sami, ale drugi domownik jest osobą chorą, niezdolną do pracy albo niesprawną fizycznie lub psychicznie.
Każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę może starać się o zwolnienie od pracy w celu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Za członków rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.
W celu otrzymania zwolnienia od pracy, dana osoba musi dostarczyć pracodawcy zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. W dokumencie powinno być zaznaczone, kto jest opiekunem dla chorego.
Polecamy: RODO. Ochrona danych osobowych. Przewodnik po zmianach
Razem ze zwolnieniem pracownik powinien dostarczyć druk ZUS Z-15B, czyli wniosek do uzyskania zasiłku opiekuńczego - oprócz zwolnienia z pracy opiekun może bowiem liczyć na zasiłek opiekuńczy z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Zasiłek zostanie przyznany jednak tylko pod warunkiem, że chory członek rodziny pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z pracownikiem - może to być przy tym tylko okres choroby członka rodziny, kiedy przykładowo chora matka wprowadza się do mieszkania pracownika.
Ponadto świadczenie zostanie wypłacone tylko w przypadku, gdy poza pracownikiem w gospodarstwie domowym nie ma innych członków rodziny, którzy mogą zapewnić opiekę choremu. ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej wyjaśnił, że za członka rodziny zdolnego do opieki nie uważa się:
- osoby całkowicie niezdolnej do pracy lub chorej;
- osoby, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie;
- osoby prowadzącej gospodarstwo rolne;
- pracownika odpoczywającego po pracy na nocnej zmianie;
- osoby prowadzącej działalność pozarolniczą;
- osoby niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli odmawia ona sprawowania opieki.
Zatem nawet, jeśli rodzice pracownika mieszkają razem, ale jeden z nich jest schorowany lub wiek nie pozwala mu na opiekę nad potrzebującym współmałżonkiem, pracownik może otrzymać zwolnienie z pracy i zasiłek opiekuńczy.
Ponadto zasiłek opiekuńczy nie przysługuje:
- za okresy, w których ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
- w okresie urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego,
- w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- za okres objęty zaświadczeniem lekarskim, w przypadku wykonywania w czasie zwolnienia lekarskiego pracy zarobkowej albo wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy niezgodnie z celem tego zwolnienia, co zostało stwierdzone w trakcie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzanej przez płatnika zasiłku.
Maksymalny okres, przez jaki zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny może być pobierany, to 14 dni w roku kalendarzowym, niezależnie od liczby osób uprawnionych do tego zasiłku i członków rodziny wymagających opieki. Ten limit wlicza się do okresu 60 dni w roku kalendarzowym przewidzianych na sprawowanie osobistej opieki nad dziećmi i innymi chorymi członkami rodziny.
Zasiłek jest wypłacany w wysokości 80 proc. wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku, czyli przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała konieczność zapewnienia opieki. Przysługuje on za każdy dzień sprawowania opieki - nie wyłączając dni wolnych od pracy. Za każdy dzień poświęcony na opiekę należy się zasiłek w wysokości 1/30 miesięcznej kwoty zasiłku opiekuńczego.
Agnieszka Brzostek