Za cały dzień wskazany w zwolnieniu lekarskim pracownikowi należy wypłacić zasiłek opiekuńczy, gdyż zasiłek przysługuje za każdy dzień sprawowania opieki i nie ma możliwości dzielenia go na godziny. Jeśli zatem pracownik był w pracy kilka godzin, ale za cały dzień pracy nie otrzymał wynagrodzenia, a następnie dostarczył na ten dzień zwolnienie lekarskie w związku z opieką nad chorym dzieckiem, to za ten dzień przysługuje mu zasiłek opiekuńczy oraz wynagrodzenie za przepracowaną część dnia.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje za każdy (pełny) dzień sprawowania opieki, nie wyłączając dni wolnych od pracy (art. 11 ust. 4 ustawy zasiłkowej). Podstawą do wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny jest zaświadczenie lekarskie na druku ZUS ZLA wystawione przez lekarza uprawnionego do wystawiania takich zaświadczeń.
Jeżeli lekarz zdecydował, że w dniu, w którym pracownik zgłosił się do niego z dzieckiem, jest konieczna opieka nad dzieckiem, wówczas orzeka o potrzebie opieki nad chorym dzieckiem przez cały dzień, a nie tylko przez kilka godzin. Zwolnienie od pracy z powodu opieki jest wydawane na dni kalendarzowe określone konkretnymi datami. Nie można wyłączyć kilku godzin z sumy dni objętych zwolnieniem.
Zatem zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu od pierwszego dnia wskazanego w zaświadczeniu lekarskim, również za dzień, w którym pracownik świadczył pracę przez kilka godzin, a następnie przedstawił zwolnienie lekarskie z powodu opieki nad dzieckiem. Musi być jednak spełniony warunek, że pracownik nie zachował prawa do wynagrodzenia za cały ten dzień pracy. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje bowiem za okresy niezdolności do świadczenia pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 35 ust. 2 w zw. z ar.12 ust. 1 ustawy zasiłkowej).
Jeśli zatem pracownik był w pracy kilka godzin, a następnie dostarczył na ten dzień zwolnienie lekarskie, należy wypłacić zasiłek opiekuńczy za cały dzień, w którym przepracował 3 godziny, gdyż stawka zasiłku jest dzienna i niepodzielna na godziny. Ponadto pracownikowi należy wypłacić wynagrodzenie za przepracowaną część dnia, tj. za 3 godziny. Takie stanowisko zajął Departament Prawa Pracy MPiPS w piśmie z 29 października 2008 r. (znak: DPR-III-076–596-ZR/08) wskazując, że stosownie do art. 80 Kodeksu pracy pracownikom przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonaną, także w dniu objętym zwolnieniem lekarskim. Należy jednak zauważyć, że przepisy ustawy zasiłkowej nie stoją na przeszkodzie, aby wypłacić świadczenia z ubezpieczenia chorobowego pracownikowi posiadającemu wymagany okres ubezpieczenia, jeżeli otrzymał on wynagrodzenie za przepracowaną część dnia, w którym następnie stał się niezdolny do pracy. Zdaniem Ministerstwa Pracy, przepis art. 12 ust. 1 ustawy zasiłkowej wyklucza prawo do zasiłku lub wynagrodzenia chorobowego za okres niezdolności do pracy wyłącznie w sytuacji, gdy ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachował prawo do pełnego wynagrodzenia za dany dzień. Taka interpretacja daje pracownikowi podstawę do wystąpienia z roszczeniem o wypłatę zarówno wynagrodzenia za przepracowaną część dnia, tj. za wykonaną pracę, jak i świadczenia chorobowego za zwolnienie lekarskie przypadające na ten sam dzień.
WAŻNE!
Jeżeli pracownik przez część dnia pracował, a następnie przedstawił ZUS ZLA, uzyska prawo do zasiłku za cały dzień, pod warunkiem że nie zachował prawa do wynagrodzenia za pracę za cały dzień.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie, która podlega ubezpieczeniu chorobowemu zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, i jest ona zwolniona z obowiązku wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem do ukończenia 14 lat (art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej). Prawo do zasiłku przysługuje na równi matce i ojcu dziecka. Jednak zasiłek wypłaca się tylko jednemu z rodziców – temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres. Za dzieci, na które zasiłek przysługuje, uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci obce przyjęte na wychowanie i utrzymanie. Jednak wyliczenie to nie dotyczy dzieci partnera, jeżeli dziecko nie zostało przez niego przysposobione, nawet jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym.
WAŻNE!
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje na dziecko partnera.
Warunkiem otrzymania zasiłku opiekuńczego jest brak innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym mogących zapewnić opiekę choremu dziecku. W przypadku sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat zasiłek opiekuńczy przysługuje nawet wówczas, gdy są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje za czas sprawowania opieki nad chorym dzieckiem przez ściśle określony czas:
- 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka jest sprawowana nad chorym dzieckiem do 14 lat lub zdrowym dzieckiem do ukończenia 8 lat,
- 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka jest sprawowana nad chorym dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny.
Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny z różnych przyczyn i bez względu na liczbę członków rodziny wymagających opieki nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym.
Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem, należy złożyć następujące dokumenty:
- zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA,
- wniosek do uzyskania zasiłku opiekuńczego na druku ZUS Z-15,
- zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3 – w przypadku pracowników oraz ZUS Z-3a – w przypadku pozostałych ubezpieczonych, gdy płatnikiem zasiłku jest ZUS.
Ubezpieczony składa powyższe dokumenty do pracodawcy, niezależnie od tego, czy pracodawca ma uprawnienia do wypłaty zasiłków czy nie.
Podstawa prawna:
- art. 11 ust. 4, art. 32–35, art. 55 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
- § 1, § 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 65, poz. 741 ze zm.),
- § 18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 65, poz. 742 ze zm.).