- Co to jest choroba zawodowa?
- Jakie mogą być choroby zawodowe?
- Jaki jest okres na rozpoznanie choroby zawodowej?
Co to jest choroba zawodowa?
Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych. Wykaz chorób jest przedstawiony tabelarycznie w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. 2009 nr 105 poz. 869). Taka choroba powinna być spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, które występują w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, tzw. "narażenie zawodowe". Aby móc stwierdzić chorobę zawodową należy ocenić warunki pracy w jakich doszło do choroby. Trzeba w wyniku tej oceny stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, ze choroba jest skutkiem czynników i powstała w związku z narażeniem zawodowym. Pracodawca jest obowiązany tak organizować pracę, aby niwelować ryzyko powstania choroby. Powinien zapewniać odpowiednie środki ochrony indywidualnej, stosować zasady BHP i nadzorować proces pracy.
Jakie mogą być choroby zawodowe?
Choroby zawodowe mogą być różne. Powstają w związku z działaniem różnych szkodliwych czynników, są to np. nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy, choroby płuc wywołane pyłem metali, przewlekłe choroby układu ruchu, choroby skóry, choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi, choroby zakaźne lub pasożytnicze.
Jaki jest okres na rozpoznanie choroby zawodowej?
Istotny jest również okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej, pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym. Okres ten jest różny w zależności od danej choroby zawodowej. Niekiedy trwa kilka dni, kilkanaście dni, kilka lat, kilkanaście lat, a innym razem należy to ocenić indywidualnie, po oszacowaniu ryzyka. Zdarza się też tak, że okresu tego nie można określić (np. przy chorobach zakaźnych lub pasożytniczych, przy przewlekłym popromiennym zapaleniu skóry czy przewlekłym uszkodzeniu szpiku kostnego). Każdą sprawę należy oceniać indywidualnie.
Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują różne świadczenia.
Świadczenia wypłaca zwykle ZUS, weryfikując szczegółowo stan zdrowia, dokumentację (w tym medyczną) oraz stan faktyczny i prawny sprawy.
Świadczenia są następujące:
1) zasiłek chorobowy - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Podstawą do wypłaty zasiłku jest otrzymanie zwolnienia lekarskiego stwierdzającego niezdolność do pracy. Oczywiście niezdolność do pracy może pojawić się później (na skutek stwierdzonego wcześniej wypadku przy pracy lub choroby zawodowej);
2) świadczenie rehabilitacyjne - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, jednak jego dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
3) zasiłek wyrównawczy - dla ubezpieczonego, który jest pracownikiem a którego wynagrodzenie uległo obniżeniu z powodu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Z powodu tego uszczerbku pracownik nie jest wstanie zarabiać tyle, ile wcześniej;
4) jednorazowe odszkodowanie - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
5) jednorazowe odszkodowanie - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6) renta z tytułu niezdolności do pracy - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) renta szkoleniowa - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) renta rodzinna - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne.
Kiedy świadczenia nie przysługują?
Zdarza się też tak, że prawo do ww. świadczeń z ZUS nie będzie przysługiwało. Jeżeli np. pracownik swoim zachowaniem w znacznym stopniu przyczynił się do spowodowania wypadku, bo był pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, czy też był nietrzeźwy - wówczas świadczenie nie będzie należne. Ponadto, jeżeli komisja powypadkowa w skutek badania przyczyn i okoliczności wypadku (jak i dalsze badanie sprawy, np. ZUS) wykaże, że jedyną przyczyną wypadku przy pracy było umyślnie zachowanie pracownika lub do wypadku doszło wskutek rażącego niedbalstwa i naruszenia przez pracownika przepisów o ochronie życia i zdrowia (BHP) i udowodniono, że to była jedyna przyczyna wypadku - wówczas świadczenie również nie będzie przysługiwało.
Świadczenia nie przysługują również pracownikowi ani członkom jego rodziny rodziny, jeśli np. prowadzi on swoją pozarolniczą działalność gospodarczą i ma zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne na kwotę wyższą niż 6,60 zł – w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczeń w tytułu choroby zawodowej. Co ważne, jeżeli dojdzie do uregulowania całości zadłużenia świadczenie będzie przysługiwało.
Czy prawo do świadczeń może się przedawnić?
Tak prawo do świadczeń z tytułu choroby zawodowej czy wypadku przy pracy może się przedawnić. Kiedy? Jeżeli ubezpieczony nie ureguluje zadłużenia w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczeń. Jakie świadczenia się przedawniają: zasiłek chorobowy; świadczenie rehabilitacyjne; jednorazowe odszkodowanie; świadczenie na pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne,
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1773 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 z późn. zm.)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. 2009 nr 105 poz. 869)