Pracownik wynagradzany stałą stawką miesięczną w kwocie 1400 zł zachorował w maju 2010 r. Oprócz wynagrodzenia za dany miesiąc pracownik otrzymuje miesięczną premię uznaniową, naliczaną procentowo od wynagrodzenia za czas przepracowany (od wynagrodzenia zasadniczego pomniejszonego o czas choroby oraz urlopu, a nie od sumy wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z umowy) oraz gwarantowaną premię kwartalną w wysokości 10% naliczaną od sumy wynagrodzenia za pracę, premii uznaniowej miesięcznej oraz wynagrodzenia za urlop (bez chorobowego). Pracownik uważa, że wypłaciliśmy mu zaniżone wynagrodzenie chorobowe, bo nie wliczaliśmy premii uznaniowej. Jak powinniśmy prawidłowo obliczyć postawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego? Jak uzupełnić wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim i na urlopie wypoczynkowym?
Podstawą wymiaru wynagrodzenia chorobowego jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od maja 2009 r. do kwietnia 2010 r. Należy w niej uwzględnić również miesięczną premię uznaniową oraz premie kwartalne za ostatnie 4 kwartały. Wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym, należy uzupełnić na zasadach uzupełniania składników zmiennych.
Wynagrodzenie przyjmowane do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku (czyli również wynagrodzenia chorobowego) to przychód pracownika, który stanowił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za okres ostatnich 12 miesięcy przed zachorowaniem, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych ze środków pracownika (w łącznej wysokości 13,71%).
W podstawie wymiaru zasiłku nie należy uwzględniać składników wynagrodzenia wypłacanych niezależnie od okresów absencji chorobowej, takich jak premie, nagrody czy dodatki, jeżeli są one wypłacane za czas niezdolności do pracy, a tym samym nie są pomniejszane za czas choroby (mimo że została od nich opłacona składka na ubezpieczenie chorobowe). Jednak w sytuacji opisanej w pytaniu takie składniki wynagrodzenia nie występują. Premia miesięczna nazwana premią uznaniową ma w rzeczywistości charakter składnika roszczeniowego, bo jest wypłacana w określonym procencie liczonym od wynagrodzenia zasadniczego, czyli jej uznaniowość ogranicza się wyłącznie do określenia miesięcznej wysokości tej premii. Ponadto jest ona zależna od wynagrodzenia za dni przepracowane w trakcie miesiąca, co oznacza, że na jej wysokość wpływa absencja chorobowa.
WAŻNE!
Licząc podstawę wymiaru zasiłku można pomijać jedynie te składniki wynagrodzenia, które nie są pomniejszane za czas absencji w pracy.
Ponieważ oprócz składników za okresy miesięczne pracownik otrzymuje również premie kwartalne, to należy je uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku w wysokości 1/12 kwot tych premii wypłaconych za cztery kwartały poprzedzające miesiąc wystąpienia niezdolności do pracy – tj. za I kwartał 2010 r. oraz za IV, III i II kwartał 2009 r. (art. 42 ust. 2 ustawy zasiłkowej).
Wynagrodzenie za urlop
Przy ustalaniu wysokości zasiłku dni urlopu wypoczynkowego należy traktować na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę. Tak samo jest z innymi dniami nieobecności w pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia (z wyjątkiem absencji chorobowej). Oznacza to, że wynagrodzenie za urlop trzeba wliczać na zasadach wliczania wynagrodzenia za pracę i uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłku sumując je z wynagrodzeniem za pracę.
Uzupełnianie wynagrodzenia
Ponieważ w okresie, z którego jest ustalana podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego (maj 2009 r. – kwiecień 2010 r.), wystąpiła usprawiedliwiona nieobecność w pracy z powodu choroby, a w miesiącach tych nieobecności pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy, wynagrodzenie za te miesiące należy uzupełnić (art. 38 ustawy zasiłkowej).
Należy pamiętać, że wysokość premii należy uzupełniać pod warunkiem, że jest ona proporcjonalnie zmniejszana za okres niezdolności do pracy. Tak jest zarówno w przypadku premii miesięcznej wypłacanej w Państwa firmie, jak i premii kwartalnej – wysokość obu premii zależy bowiem od wynagrodzenia przysługującego za czas przepracowany (z pominięciem absencji chorobowych). Gdyby premie były zmniejszane za czas niezdolności do pracy w inny sposób niż proporcjonalny, np. przez pomniejszenie procentowe bądź kwotowe, należałoby je wliczyć do podstawy wymiaru zasiłku w wysokości faktycznie wypłaconej (pkt 164 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej zamieszczonego na stronie www.zus.pl).
Sposób uzupełnienia składnika wynagrodzenia zależy od tego, czy składnik ten jest stały czy zmienny:
- wynagrodzenie stałe uzupełnia się przyjmując do podstawy wymiaru zasiłku wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę – jest to metoda uzupełniania właściwa dla wynagrodzenia stałego, którą stosujemy do uzupełniania wynagrodzenia określonego stałą stawką miesięczną lub stawką godzinową,
- wynagrodzenie zmienne uzupełnia się dzieląc wynagrodzenie osiągnięte przez pracownika za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i mnożąc przez liczbę dni, które pracownik był zobowiązany przepracować w tym miesiącu – jeżeli przepracował choćby 1 dzień w tym miesiącu – jest to metoda uzupełniania właściwa dla wynagrodzenia zmiennego.
Ponieważ Państwa pracownik otrzymuje wynagrodzenie mieszane, czyli zarówno stałe, jak i zmienne składniki wynagrodzenia, które są pomniejszane proporcjonalnie za okres niezdolności do pracy, jego wynagrodzenie za niepełny miesiąc pracy należy uzupełnić w ten sposób, by wynagrodzenie stałe uwzględnić z umowy o pracę, a wynagrodzenie zmienne przeliczyć metodą właściwą dla wynagrodzenia zmiennego.
Uzupełnianie za miesiące, w których pracownik był na urlopie
Sposób uzupełnienia wynagrodzenia zmienia się, jeśli pracownik otrzymuje mieszane składniki wynagrodzenia (w tym zmienne proporcjonalnie zmniejszane za okres niezdolności do pracy), a w miesiącu, z którego wynagrodzenie uzupełniamy, przebywał na urlopie wypoczynkowym. W tym przypadku wszystkie składniki – stałe i zmienne – należy uzupełniać na zasadach właściwych dla składników zmiennych. Nie należy zatem odrębnie uzupełniać składników stałych i zmiennych. Taka sytuacja wystąpiła u Państwa pracownika w sierpniu 2009 r. – w tym miesiącu był na zwolnieniu lekarskim i na urlopie wypoczynkowym.
Przychód uwzględniany w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego
Uzupełniając wynagrodzenie za październik i grudzień 2009 r. należy odrębnie uzupełnić wynagrodzenie stałe i zmienne według właściwych zasad. Oznacza to, że należy zsumować:
– premię miesięczną za 10/2009 r.:
93,33 zł : 14 x 22 = 146,66 zł,
– premię miesięczną za 12/2009 r.:
196 zł : 14 x 21 = 294 zł.
Uzupełnione wynagrodzenie, jakie należy uwzględnić w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego wynosi:
- za październik 2009 r.:
1400 zł + 146,66 zł = 1546,66 zł,
1546,66 zł x 13,71% = 212,05 zł,
1546,66 zł – 212,05 zł = 1334,61 zł,
- za grudzień 2009 r.:
1400 zł + 294 zł = 1694 zł,
1694 zł x 13,71% = 232,25 zł,
1694 zł – 232,25 zł = 1461,75 zł.
Inaczej należy uzupełnić wynagrodzenie za sierpień 2009 r., tj. za miesiąc, w którym pracownik otrzymał dodatkowo wynagrodzenie za urlop. Całość wynagrodzenia za ten miesiąc, w tym także składniki stałe, należy uzupełnić na zasadach obowiązujących w stosunku do składników zmiennych:
840 zł + 42 zł + 439,68 zł = 1321,68 zł,
1321,68 zł : 17 (11 dni przepracowanych + 6 dni urlopu) = 77,75 zł,
77,75 zł x 20 (dni nominalne) = 1555 zł,
1555 zł x 13,71% = 213,19 zł,
1555 zł – 213,19 zł = 1341,81 zł.
Suma miesięcznych wynagrodzeń z okresu 5/2009 r. – 4/2010 r. wynosi: 15 762,28 zł (po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika). Podstawą wymiaru wynagrodzenia chorobowego powinna być średnia tego przychodu:
15 762,28 zł : 12 miesięcy = 1313,52 zł.
W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy jednak dodatkowo uwzględnić 1/12 kwot premii kwartalnych wypłaconych za 4 kwartały poprzedzające miesiąc wystąpienia niezdolności do pracy. Przy czym premia też musi zostać uzupełniona, ponieważ została proporcjonalnie zmniejszona za okres niezdolności do pracy w III i IV kwartale 2009 r.:
- suma premii kwartalnych: 1699,63 zł,
- składki pobrane z wynagrodzenia pracownika: 1699,63 zł x 13,71% = 233,02 zł,
- premie pomniejszone o składki:
1699,63 zł – 233,02 zł = 1466,61 zł,
- uzupełniona kwota premii:
1466,61 zł : 235 (liczba dni przepracowanych w kwartałach, za które została wypłacona premia) = 6,24 zł,
6,24 zł x 253 (liczba dni nominalnych w kwartałach za które została wypłacona premia) = 1578,72 zł,
- średnia premii uwzględniana w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego:
1578,72 zł : 12 miesięcy = 131,56 zł,
- podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego:
1313,52 zł + 131,56 zł = 1445,08 zł,
1445,08 zł x 80% = 1156,06 zł,
- kwota wynagrodzenia chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy:
1156,06 zł : 30 = 38,54 zł.
Podstawa prawna:
- art. 36, art. 37, art. 38, art. 42 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512).